O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti amaliy matematika kafedrasi

7.3.Kesh –xotira

486-dan boshlab barcha protsessorlarda ichki kesh-xotirali nazoratchi mavjud, 486DX protsessorlarda 8 Kbayt, zamonaviyroq rusumdagilarda esa 32,64 Kbayt hajmdadir. Kesh – ma’lumotlarni va dasturiy kodni vaqtincha saqlash uchun mo‘ljallangan tez ishlaydigan xotira. Ichki kesh-xotiraga murojat kutish holatisiz ro‘y beradi, chunki uning tezligi imkoniyatiga mos keladi, ya’ni birinchi bosqichli kesh –xotira protsessor chastotasida ishlaydi. Shunga asosan, nisbatan sekin ishlovchi tizim xotirasi bilan ma’lumotlar almashishi tezlashadi. Protsessor, xotiraning asosiy sohasidan ma’lumotlar yoki navbatdagi dasturiy kod qismi kelib tushishini kutishi shart emas.

Kesh – xotirasiz bunday tanaffuslar tez-tez ro‘y berar edi. Zamonaviy protsessorlar ichidagi kesh muhim ahamiyatga ega, chunki butun tizimda protsessor bilan sinxron ishlaydigan xotiraning yagona tipi hisoblanadi. Ko‘pchilik zamonaviy protsessorlsrida takt chastotasining ko‘paytuvchisi qo‘llaniladi, bundan kelib chiqadiki, ular, ulangan tizimli platalar chastotasidan bir necha marta ortiq bo‘lgan chastotada ishlaydi. Masalan, Pentium III protsessori ishlaydigan takt chastotasi (1 GGts), tizimli plataning 133 MGts ga teng bo‘lgan takt chastotasidan etti yarim baravar ortiq bo‘ladi. Operativ xotira tizimli plataga ulanganligi uchun, u ham faqat 133 MGts dan ortmaydigan takt chastotasida ishlay oladi.Bunday tizimdagi xotiraning barcha turlaridan faqat ichki kesh 1 GGts dagi takt chastotasida ishlashi mumkin.

Bu misolda ko‘rib chiqilgan 1 GGtsdagi Pentium III protsessori, umumiy hajmi 32 bayt bo‘lgan ichki keshga ega.

Ichki qurilgan keshda zarur ma’lumotlar mavjud bo‘lmasa, protsessor ikkinchi darajali kesh –xotiraga yoki bevosita tizimli shinaga murojat qiladi.