O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti milliy libos va san’at fakulteti

I BOB. SXEMALAR TO^‘G^‘RISIDA UMUMIY MA’LUMOTLAR

1. 
   Chizmalarni taxt qilish va uni o^‘qiy olish.
   

Fan-texnika jadal rivojlanayotgan hozirgi davrda texnika taraqqiyotini chizmalarsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Chizma buyumning tekislikdagi yetarli ko‘rinishiga ega bo‘lgan tasviridir. Jismning shaklini va o‘lchamlarini ko‘rsatadigan tekislikdagi tasvir chizma deyiladi.

2. 
   Sxemalarning turlari va ko‘rinishlari
   

Sxema loyihaga oid grafik hujjat bo‘lib, unda buyum qismlarining tarkibi vaular orasidagi bog‘lanishlar ko‘rsatiladi. Buyumlami loyihalash, sozlash, nazorat qilish, tuzatish va ulardan foydalanish hamda mexanizm, asbob, moslama, inshoot va hokazoning harakat (ish) jarayonida ketma- ketligi sxemalarda tushuntirib beriladi.
Sanoat va qurilmaning barcha tarmoqlaridagi buyumlar uchun qo‘lda yoki avtomatlashtirilgan usulda bajariladigan sxemalaming shartli grafik belgilari standart tomonidan umumiy tatbiq qilinishiga mo‘ljallangan (1-2-jadvallar).
1-jadval²

№	Shartli grafik belgilarning nomi	Belgisi
1	Elektromagnit energiyalarning oqimi, elektr signal:
	yo‘nalish bir tomonlama
	yo‘nalish turli vaqtda ikki tomonlama
	yo‘nalish bir vaqtning o‘zida ikki tomonlama
2	Havo (gaz) oqimi:
	yo‘nalish bir tomonlama
	yo‘nalish ikki tomonlama