O`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi, surxondaryo viloyati kasbiy ta`limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi oltisoy tuma ni 2-sonli kasb-hunar maktabi

3. Elektor stansiyalarda o’lchov tizilari.


Elektrstantsiyalar ishlarini boshkarish, uning ish xolatlarini uzluksiz nazorat kilishini talab etadi, qo’shimcha va asosiy qurilmalar parametrlarini uzida nazorat kilishini birlashtiradi va bu kurilmalarni xolatini nazorat qiladi.
Elektr stantsiya va podstantsiyani boshqaruv ob'ektlarini xolatini aniklaydi. AES va IES larda ulchov xajm ulugligini muximligi kuyidagilardan iborat: issiklik texnika, mexanik va elektr ulchovlar. Issiklik texnikasiga oid texnologik parametrlar ulchovi bosim, xaroratlar, sarf, (xajm)satx ishchi jism (suv, bug, bug suv aralashmasi, issiklik) va boshkalar.
Mexanikaga oid aralashma o’lchov, aylanish chastotasi, tebra-nish, shovqin va boshqa. Elektr o’lchov bu tok o’lchov, kuchlanish, chastotalar, aktiv va reaktiv kuvvatlar va energiya.
Undan tashqari, maxsus ulchovlar: AES da tarkibiy ulchov nazorat, GES da kuyi va yukori b`eflardagi suvlar satxining o’lchovi, suvni oqimi va tezligi va boshqalarni sanab o’tish mumkin.
Elektr stantsiya va podstantsiyalarda to’rt turdagi o’lchov asboblari kullaniladi ular:
1) kursatuvchi va rakamli asboblar - xolat parametrlarini kuzatishda;
2) qayd qiluvchi (uzi yozish) asboblar normal xolatda rakamli yozish parametrlari yoki uzluksiz grafigi bo’yicha;
3) xisoblash usukunalari ko’rsatgich davridagi yig’indi uchun:
4) aniqlash qurilmalari (tezlashtirilgan yozuv bilan o’zi yozadigan qurilmalar, ossillograflar.Xodisalarni maxsus kayd kiluvchi va boshkalar) ishdan chiqqan sharoitida grafik yozuv parametrlariga ko’ra bajariladi. Ko’rsatuvchi va qayd qiluvchi elektr o’lchov asboblari elektr qurilma qoidalariga asosan 2,5 aniklik sinfiga ega bulishi kerak. Aktiv energiyani xisoblovchi pullarni xisoblashga muljallanganlari uchun 2-aniklik sinfida, 110-150kV kuchlanishli sistemalararo aloqalar uchun va undan yuqorilarga 0,5 sinfi bulishi lozim.
Kaydlov uskunalari uchun 3 tasnifi ruxsat etiladi. Podstantsiya ampermetrlari, TK va javob bulmagan elektr yuritgichlar 4 - aniklik sinfida bulishi mumkin. O’zgartiruvchi va o’lchov transformatorlar sinfi asboblarni sinfiga bog’liq xolda qabul kilinadi.
Asbob sinfi........................... ..................................0,5 1-1,5 2,5
O’zgartirgich va o’lchov transformator tasnifi .....0,2 0,5 1
Bog’lovchi va qo’shimcha qarshilik tasnifi .........0,2 0,5 0,5
Podstantsiya va elektrstantsiyalardagi asosiy elektr qurilmalarining ishlar xolatini nazorati uchun o’lchov asboblar tarkibi qandaydir tartibda belgilanishi mumkin.
Odatda ,to’g’ridan- to’gri iste'molchilariga 6-35 kVli liniyalarda, aktiv energiya xisoblovchisi va ampermetr urnatiladi, agarda xisob quvvat koeffitsientini xisobga olib, xamda iste`molchilar bilan birgalikda olib boriladi. Xar qanday kuchlanishlar va liniyalar uchun aloxida amalga oshiriladi.