O`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi, surxondaryo viloyati kasbiy ta`limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi oltisoy tuma ni 2-sonli kasb-hunar maktabi

Yarim o’tkazgichli deb solishtrma qarshiligi nmetalikidankatta ammo dielektrikdankichik bo’lgan qattiq jisimga aytiladi

4

Sxemalar yordamida mantaj qilish

Prinsipial asinxron matorlar

Asinxron matorning chulgami va uning ulanishi. Asinxron va sinxiron matorlar ham stator va rotrdan iborat

Amalyor rahbari: ________ Mardonov Ismoil.


Elektr energiyasini ishlab chiqarish, uzatish va iste'mol qilishning xarakterli jihati elektr energiyasini ishlab chiqarish va iste'mol qilish vaqtlarining ustmaust tushishidan iborat bo‘lgan uzluksiz jarayonni o‘zida ifoda etadi. Shu sababli elektr stansiyalari, uza- tuvchi tarmoqlar va iste'molchilar bitta umumiy ish holatiga ega bo‘lgan elektr energetika tizimiga birlashtiriladi.
Elektr stansiyasi — bu turli xil energiyalardan foydalanish yoki ularni o‘zgartirish orqali elektr energiyasini ishlab chiqaruvchi sanoat korxonasidir. Hozirgi davrda mamlakatimizda elektr energiyaning asosiy qismi issiqlik elektr stansiyalarida va qolgan qismi gidroelektr stansiyalarida ishlab chiqariladi.
Issiqlik elektr stansiyalarida (IE1) qozonlardagi suvni qizdirish va uni bug‘ga aylantirish uchun organik yoqilg‘ining (gaz, ko‘mir, neft kabilar) yonish issiqligidan foydalaniladi. Bosim ostidagi bug‘ turbinaning va u bilan tutashtirilgan generatorning rotorlarini aylantiradi. Generatorda rotorning aylanishdagi mexanik energiyasi elektr energiyasiga o‘zgartiriladi.
Gidroelektr stansiyalarda yuqoridan oqib tushuvchi suv gidrotur- binaning ishchi g‘ildiragi va u bilan tutashtirilgan generatorning rotorini aylantiradi. Generatorda rotorning aylanishdagi energiyasi elektr energiyasiga o‘zgartiriladi. Shunday qilib, bunday turdagi stansiyalarda suvning mexanik energiyasi elektr energiyasiga aylantiriladi. Atom elektr stansiyalarida birlamchi energiya sifatida radioaktiv elementlar va ular izotoplarining parchalanishidan hosil bo‘luvchi issiqlik energiyasidan foydalaniladi. Jarayonning bundan keyingi qismi issiqlik elektr stansiyalaridagi jarayon bilan bir xildir. Hozirgi davrda unchalik keng tarqalmagan kichik quvvatli shamol elektr stansiyalari, gelioelektr stansiyalari, prilivelektr stan- siyalari ham mavjud bo‘lib, ularda birlamchi energiya sifatida mos holda shamolning mexanik, quyosh nurlarining issiqlik va dengiz prilivlarining mexanik energiyalaridan foydalaniladi.
Energetika va elektr tizimlarining muhim elementlari bo‘lib, elektr stansiyalarining quvvatlarini samarali foydalanish maqsadida birlashtiruvchi uzatuvchi elektr tarmoqlari, taqsimlovchi qurilmalar va podstansiyalar hisoblanadi.
Uzatuvchi elektr tarmog‘i elektr energiyani manbadan (elektr stansiyasidan) iste'molchilarga uzatuvchi havo va kabel elektr uza- tish liniyalaridan iboratdir.
Taqsimlovchi qurilma — elektr energiyasini qabul qilish va taqsimlash vazifasini bajarib, kommutatsiya apparatlari, yig‘uvchi va bog‘lovchi shinalar, yordamchi qurilmalar, o‘lchash asboblari hamda himoya va avtomatika qurilmalaridan tashkil topuvchi elektr uskunasidir.
Taqsimlovchi qurilmalar ochiq yoki yopiq bo‘lishi mumkin. Barcha yoki asosiy jihozlari ochiq havoda joylashgan taqsimlovchi qurilma ochiq taqsimlovchi qurilma (OTQ) deb yuritiladi. Barcha jihozlari yopiq xonada joylashgan taqsimlovchi qurilma yopiq taqsimlovchi qurilma (YTQ) deb ataladi.