O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi sirdaryo viloyati kasbiy ta‘limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi

1-ILOVA 
Uy vazifasi va o‘tilga mavzu uchun savollar 
1 Delphining grafik imkoniyatlari? 
2. Image va Shape komponentlari?
 
 
2- ILOVA 
Faydalaniladigan adabiyotlar: 
 
 
 
3- ILOVA 
Fan bo'yicha o'quvchilarni o'zlashtirish, baholash mezonlari 
№ 
Baholash 
me‘zonlari 
Baholar 
―5‖ 
a‘lo 
―4‖ 
yaxshi 
―3‖ 
qoniqarli 
―2‖ 
qoniqarsiz 
1 
Nazariy 
ma‘lumotlarni 
o‘zlashtirishi 
2 
Amaliy 
ma‘lumotlarni 
o‘zlashtirishi 
3 
Jaoriy nazorat 
natijalari 
O‘rtacha bahosi 
4- ILOVA 
Ta‘lim oluvchilar bilimini faollashtirish 
1. ―Svetofor xabari‖ loyixasi? 
2. Label komponenti?
 
5-ILOVA 
Ko‗pburchak diagonallari ilovasini avtomatlashtirish. Avvalgi 
mashg‗ulotda yaratilgan muntazam burchakning diagonallari nomli ilova ishini
avtomatlashtiramiz. Undagi tugmani bosganimizda ilova avtomatik tartibiga o‗tsin va har 
sekundda ko‗pburchakning burchaklari sonini bittaga oshirib, uning barcha diagonallarini
chizib chiqsin. Ilovani Delphi ga qayta yuklab, unga Timer obyektini joylaymiz. Uning 
Enabled xossasining qiymatini yolg‗onga o‗tkazamiz. Button1 tugmasining sarlavhasini
Start ga o‗zgartiramiz. Bu tugmani ikki marta bosib, hosil bo‗lgan protseduraga quyidagi 
ikki operatorni kiritamiz: 
Form1.Timer1.Enabled:=not Form1.Timer1.Enabled; 
if Form1. Timer1.Enabled =True then 
- Sh.A.Nazirov, F.M. Nurillayev, M.A. Tillayeva "Rastrli 
tasvirlarni tahrirlash",Toshkent-"Ilm bZiyo"-2012 yil 
- www.ziyonet.uz 
- www.google.ru 

---

Form1.Button1.Caption:='Stop' else 
Form1.Button1.Caption:='Start' 
Birinchi qatordagi operator Timer1 ning faolligini Enabled xossasi yordamida teskarisiga 
o‗zgartiradi. Ikkinchi operator esa tugmadagi yozuvni Enabled qiymatiga qarab Stop yoki Start 
qilib o‗zgartiradi. Timer1 ni ikki marta bosib, uning protsedurasiga quyidagi uch
operatorni kiritamiz: 
Form1.SpinEdit1.Value:=form1.SpinEdit1.Value+1; 
if Form1.SpinEdit1.Value>40 
then Form1.SpinEdit1.Value:=3; diagonallar; 
Bu operatorlardan birinchisi SpinEdit1 ning qiymatini bittaga oshiradi. Keyingi operator bu
qiymat 40 dan oshib ketsa, uni 3 ga teng qilib qayta aniqlaydi. Uchinchi operator berilgan 
ko‗pburchakning diagonallarini chizib chiqadi. 
1. Oldingi amaliy mashg‗ulotdagi topshiriqlarda ilovalarga Timer 
obyektini joylang va geometrik shakllarni 2 sekund interval bilan ekranga 
chiqaring. 
2. Button va Label obyektlaridan foydalanib soat dasturini tuzing. 
3. Ilova oynasining eni 100 dan 800 gacha sekundiga 20 marta 1 qadam 
bilan o‗zgaradigan ilova yarating. 
4. Svetofor ilovasini ishlab chiqing. Qizil va yashil shiroqlar 5 sekund, 
sariq chiroq 1 sekund yonsin. Chiroqlar o‗chganda kul rangga o‗tsin. 
4.1. Ilova Oynasini yarating va unga Timer obyektini joylang. 
4.2. Ilova kodi oynasiga o‗tib, var Form1:TForm1; operatorini toping 
va undan keyin var i:integer; operatorini kiriting; 
1. Ilovaga matn satrini kiritish. Edit boshqarish obyekti va uningxossalari. Har
qanday ilova ma‘lumotlarni chiqarishi bilan birga unga ma‘lumotlarni kiritish imkoniga ega 
bo‗lishi kerak. Delphi muhitida buning eng sodda usuli ilova oynasiga Edit (Kiritish
maydonchasi) boshqarish obyektini kiritishdir. Bu obyekt boshqarish obyektlarining standart
panelida oltinchi bo‗lib joylashgan va uning yorlig‗i .Bu obyektning ko‗plab xossalari ilova
oynasi obyekti Formniki kabi. Unda ham Left, Top, Width, Height xossalari bor. Unda
Caption xossasi yo‗q. Shuning uchun u odatda Label obyekti bilan birga ishlatiladi. Uning 
asosiy xossasi Text (Matn) bo‗lib, unga kiritilgan matn satri shu xossada saqlanadi. Agar 
bu xossaga biron bir matn satri qiymatini bersak, bu satr uning kiritish maydonchasida aks 
etadi.
2. Edit boshqarish obyektining boshqa xossalari. Edit obyektining yana bir foydali
xossasi MaxLength deb ataladi. Uning yordamida maydonchaga kiritiladigan matn satri
uzunligini chegaralash mumkin. Masalan, maydonchaga o‗quvchining tug‗ilgan yili
kiritilishi kerak bo‗lsa, MaxLengthni 4 ga teng qilib olish ko‗p hollarda unga adashib
boshqa ma‘lumotlarni kiritib yuborishning oldini oladi. Edit obyektining yana bir foydali 
xossasi Font bo‗lib, uning yordamida maydonchaga kiritiladigan matn uchun shriftni, shrift
o‗lchami, rangi va shriftning yana bir qator xossalarini o‗rnatish mumkin.