O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi sirdaryo viloyati kasbiy ta’limni rivojlantirish va

Xalqaro birliklar tizimi. 1960-yili o ‘lchov va og‘irliklarning XI Bosh konferensiyasi Xalqaro birliklar tizimini qabul qilgan, mamlakatimizda bu tizim SI (SI — Systeme international) xalqaro tizimi deb yuritiladi. Keyingi bosh konferensiyalarda SI tizimiga

bir qator o ‘zgartirishlar kiritilgan bo‘lib, hozirgi holati va birliklarga qo‘shimchalar va ko‘paytirgichlar haqidagi ma’lumotlar 2.1- va 2.2-jadvallarda keltirilgan.

Kattaliklarning birliklarini belgilash va yozish borasida standartlar asosida me’yorlangan tartib va qoidalar mavjud. Bu qoidalar va tartiblar O‘z DSt 8.012:2005 standartida atroflicha yoritilgan.

Xalqaro birliklar tizimi (SI)ning hosilaviy birliklari. SI ning hosilaviy birliklari SI ning kogerent hosilaviy birliklarini hosil qilish qoidalariga muvofiq keltirib chiqariladi. SI ning asosiy birliklaridan foydalanib keltirib chiqarilgan SI ning hosilaviy birliklarining namunalari

2.2-jadvalda keltirilgan.


Izohlar:

1. Kelvin temperaturasidan (belgisi T) tashqari t= T ~ 70 ifoda bilan aniqlanuvchi Selsiy temperaturasi (belgisi t) qo‘llaniladi, bu yerda ta’rili bo‘yicha T = 273,15 К Kelvin temperaturasi kelvinlar bilan, Selsiy temperaturasi Selsiy graduslari (xalqaro va o‘zbekcha belgisi °C) bilan ifodalanadi. 0 ‘lchovibo‘yicha Selsiy gradusi kelvinga teng. Selsiy gradusi

bu «kelvin» nomi o‘rniga ishlatiladigan maxsus nom.

2. Kelvin temperaturalarining ayirmasi yoki oralig‘i kelvinlar bilan ifodalanadi. Selsiy temperaturalarining ayirmasi yoki oralig‘ini kelvinlar bilan ham, Selsiy graduslari bilan ham ifodalashga ruxsat etiladi.

3. Xalqaro amaliy temperatura belgisini 1990-yilgi xalqaro temperature shkalasida ifodalash uchun, agar uni termodinamik temperaturadan farqlash lozim bo‘lsa, unda termodinamik temperatura belgisiga «90» indeksi qo‘shib yoziladi (masalan, T90 yoki t90).
2.2 jadval