O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi sh. Shodmonov, T. Jo'Rayev

Qo'shimcha adabiyotlar
1. Obshaya ekonomicheskaya teoriya. M. «Promo-Media», 1995. 
2. Shodmonov SH., Jo'rayev T. Iqtisodiyot nazariyasi fanidan test savol-javoblari. T.; 
DITAF. 1998. 
3. Ekonomicheskaya teoriya. Uchebnik pod. red. I.P. Nikolayevoy. - M.: «Prospekt», 1998. 
Gl. 19. 
XVI. MOLIYA TIZIMI VA MOLIYAVIY SIYOSAT
Maruza rsjasi
1. 
Moliyaning mohiyati aa vazifashri. Moliya pshzimi.
2. Budjet taqchilligi va divlat qarzlari.
3. Soliq tizimi va uping vazifsiari.
4. O'zbekistonda budjet aa soliq tizimini takomillashtirish masalalari.
 
1-§. Moliyaning mohiyati va vazifalari. Moliya tizimi
Modiyaviy munosabaxlar ko'p qirrali bo'lib, iqtisoddy muiosabatlarningmuxim sohasini 
tashkil kiladi.
Moliya iqtisodiy kategoriya sifatida pul mablag'laridan foydalanish va uning 
harakatini tartibga solish bilan bog'liq bo'lgan munosabatlar tizimi bo'lib, uning vositasida 
turli darajada iul mablag'lari fondlari vujudga keltiriladi va ular takror ishlab chiqarish 
ehgiyojlari va boshqa ijtimoiy ehtiyojlarni qondirish maqsadida taqsimlanadi.
Moliya iqtisodiyot doirasida o'zaro bouliq bo'lgan bir qator vazifani bajaradi. 
1. Moliyaning iqtisodiy jarayonlari, tadbirlarni moliyaviy ta'minlash va unga xizmat 
ko'rsatish vazifasini bajaradi. 
2. Moliyaning taqsimlovchi vazifasi, moddiy ishlab chiqarish sohalarida yaratilgan yalpi 
milliy mahsulotni, ayniqsa, uning milliy daromadni tashkil qiluvchi qismini davlat va 
mulkchilikning turli shakllariga asoslangan korxonalar, iqtisodiyot tarmoqlari, moddiy ishlab 
chiqarish sohalari, mamlakat hududlari o'rtasida taqsimlash va qayta taqsimlashda namoyon bo'ladi. 

---

Bunday milliy daromadining bir qismi korxona va aholi daromadlaridan turli xil soliqlar olish, renta 
va bojxona o'lovlari aksiz yig'inlari kabilar orqali davlat qo'lida to'planadi. O'z qulida to'langan 
milliy daromadning katta qismini davlat moliya vositasida aholiiilg ijtimoiy madaniy ehtiyojlariga 
(uy joy qurilishi, tibbiyot xizmati, maorif, nafaqa, stipendiya va shu kabilar to'plashga), daromadlar 
darajasini ushlab turishga, milliy mudofaaga, atrof muxitni muhofaza qilish va shu kabilarga 
sarflaydi. 
3. Moliyaning rag'barlantiruvchilik vazifasi, birinchidan, yaratilgan mahsulot qiymatini 
taqsimlash jarayonida, ikkinchidan, pul fondlarini tashkil qilish va sarflash mexanizmi rastasida 
amalga oshiriladi. Ikki holda ham moliya ishlab chiqarish samaradorligiga, uning pirovard 
natijasiga, mahsulot sifatiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi. 
4. Moliyadan ishlab chiqarish, taqsimlash va iste'mol ustidan nazorat qilish vositasi sifatida 
foydalaniladi. Moliyaviy nazorat korxona (firma)larning moliya intizomga rioya qilish uchun 
moddiy javobgar bo'lish tizimi, turli soliqlar undirib olish va mablag' bilan ta'minlash tizimi orqali 
amalga oshiriladi.