O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi sh. Shodmonov, T. Jo'Rayev iqtisodiyot nazariyasi

Iqtisodiy o'sish ko'rsatkichlari ancha aniq natija beradi, (chunki ular inflatsiya ta'siriga berilmaydi), lekin unversal emas (iqtisodiy o'sish sur'atlarini hisoblashda har xil ne'matlar ishlab chiqarishni umumiy ko'rsatkichga keltirish qiyin). Qiymat ko'rsatkichlar keng qo'llaniladi, ammo har doim ham uni inflatsiyadan to'liq «tozalash» mumkin bo'lavermaydi. Shu sababli iqtisodiy o'sish sur'atlari qiyosiy yoki doimiy narxlarda hisoblanadi.

Makroiqgnsodiy darajada iqtisodii o'sishnivg asosiy qiymat ko'rsatkichlari quyidagilar hisoblanadi:

YAMM (SMM) yoki milliy daromad hajmining real ko'payishi;

YAMM (SMM) yoki milliy daromadning aholi jon bosh xisobiga o'sishi;

YAMM (SMM) yoki milliy daromadning iqtisodiy resurs xarajatlari birligi hisobiga ortishi;

Iqtisodiy o'sishni aniqlashda har uchala ko'rsatkichdan ham foydalanish mumkin, lekin ularning ahamiyati turlicha.

Masalan: agar diqqat markazida iqtisodiy potensial muammosi tursa, birinchi ko'rsatkichdan aniqiash ko'proq mos keladi Alohida mamlakat va regionlardagi aholini turmush darajasini taqqoslashda, ko'proq ikkinchi ko'rsatkichdan foydalaniladi. Iqtisodiy samaradorlikni baholashda uchinchi ko'rsatkichga ustivorlik beriladi.

Odatda iqtisodiy o'sish % (foiz) da o'sishning yillik sur'ati sifatida aniqlanadi. Masalan, agar o'tgan yili real YAMM 60 mlr. so'mni va joriy yilda 70 mlr. so'mni tashkil qilgan bo'lsa o'sish sur'atini joriy yildagi real YAMM hajmiga bo'lish yo'li bilan aniqlash mumkin. Bu holda o'sish sur'ati 16 6% ni (70/60*100) tashkil qiladi.