O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti maktabgacha ta`lim fakulteti maktabgacha ta`lim nazariyasi va metodikasi kafedrasi

Maxsus gimnastik mashqlar 

Chaynov mushaklari uchun:

-birlashgan jag‘lar dastlabki holatida og‘izni ochish va yopish;

-tishlarni birlashtirish dastlabki holatida og‘izni ochish va yopish;

-pastki jag‘ni oldingi yo‘naltirish;

-jag‘larni yon tomonlarga harakati;

-pastki jag‘ni oldinga harakat qilish bilan birga og‘izni ochish;

-pastki jag‘ni oldiniga harakat qilish bilan birga yon tomonlarga harakat qildirish;

-mimik mushaklar bilan pastki jag‘ni aylanma harakati.

Mimik mushaklar uchun:

-lablarni trubochkaga yig‘ish;

-yuqori labna pastga harakati;

-pastki labni yuqoriga ko‘tarish;

-o‘ng va chap tomonga galma-gal og‘iz bo‘shlig‘ini maksimal harakatlantirish;

-lablarning aylanma harakati;

-peshanani tirishtirish va qoshlarni ko‘tarib tushurish. 

Harakat koordinatsiyasiga mashqlar:

-pastki jag‘ning o‘ng va chap tomonga galma-gal harakati bilan bir vaqtda boshni shu taraflarga burish bilan;

-pastki jag‘ni oldinga va orqaga harakati bilan bir vaqtda boshning oldinga va orqaga harakati;

-daxan bilan galma-gal o‘ng va chap yelkaga va ko‘krakka yetish;

-qo‘llarni yong tomonga harakat qilish, bir vaqtda og‘izni ochish bilan boshning orqaga harakati; 

Yumshoq tanglay mushagiga mashq:

-tomoqni iliq suv bilan chayish (bosh orqaga egilib, “gr.gr.gr” tovushini chiqarish);

-“xr.xr,xr” tovushini chiqarish bilan og‘iz orqali nafas olish – tanglay vibratsiyasi;

-suvni yutish (20-30 ta kichik yutish);

-Sekin, chuqur nafas olish, avval o‘ng keyin chap burun bo‘shlig‘i orqali (burun bo‘shliqlari galma-gal yopiladi, og‘iz yopiq);

-yumshoq tanglayni ko‘tarish va tushurish (oyna oldida mashqni bajarish, 10-15 marta);

-rezinali o‘yinchoqni shishirish (nafas chiqarish sonini sanash);

-ochiq og‘iz bilan yo‘talish (oyna oldida bajarish, tanglay harakatini kuzatish);

-qisqa nafas chiqarish bilan “a-a-a” harfini chiqarish;

-nafas olishda “i-o”, “e-o” tovushini chiqarish.

Yuqori lab mushagi uchun mashq:

-og‘iz burchagini yuqoriga va yon tomonlarga tortish (aktiv va qo‘llar yordamida);

-lablarni cho‘zish (burun bilan nafas olish vaqtida burungacha yetkazishga harakat qilish) ;

-og‘izning aylanma mushagini til bilan massaji;

-yonoqlarni shishirish va qo‘llar yordamida qattiq birlashgan lablar orqali havoni sekin chiqarish;

-tilni lablar bilan qisish va havoda harflar yoki har xil shakllarni chizish (kvadrat, aylanma va x.z);

-lablarni trubochka shaklida yig‘ish va “fu” tovushini chiqarish;

-lablar orasidagi yupqa plastinani ritmik siqish, 20-30 sekund davomida;

-lablarni trubochka holida kuchli jipslashtirish va qo‘llar yordamida og‘iz burchagini sekin cho‘zish;

-“p,b,m,v,f,” tovushlarini chiqarish.

Til mushagi uchun mashq:

-tilni chiqarish va yarim ochilgan va ochilgan og‘izda lablarni yalash;

-tilni tez bukish va yozish (qattiq tanglayning oldingi bo‘lagiga tegiz bian) bir vaqtning o‘zida tilni chiqarish;

-tish qatorining chiki va tashqi tomoni bo‘yicha tilning aylanma harakati (o‘ngdan chapga va chapdan o‘ngga);

-til bilan tlunjlarga tegish;

-til bilan tishning yuqori qatori bo‘yicha sekin harakat qildirish (tishlar sonini sanash).

Chakka pastki jag‘ bo‘g‘imi kontrakturalarida davolash kompleksiga stomatologiya klinikasi uchun ishlangan maxsus apparatlarni qo‘llash bilan mexanoterapiya qo‘llaniladi.Mexanoterapiya qo‘llashdan olin mushaklarni, chadiqlarni yumshatish uchush massaj. Issiq kompresslar yoki parafin applikatsiyasi tavsiya etiladi.