O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti ro`yhatga olindi

And tog‘larining iqlimi. And tog‘ tizimining iqlimi sharoiti juda xilma-xil 

bo‘lib,  uning  muayyan  ravishdagi  o‘zgarishi  ikki  xil  yo‘nalishda  -balandlik  va 

kenglik bo‘ylab yaqqol namoyon bo‘ladi. Birinchi yo‘nalishda tog‘larning etagidan 

ularning tepalariga tomon iqlimning balandlik o‘zgarishi bo‘lsa, ikkinchi yo‘nalish 

katta  masofaga  cho‘zilib  yotgan  tog‘larda  iqlimning  shimoldan  janubga  tomon 

o‘zgarib borishidir. 

And tog‘ tizimida iqlimning balandlik bo‘ylab o‘zgarishi havo haroratining, 

atmosfera  yog‘inlarining  taqsimlanishida,  havo  bosimining  o‘zgarishida  aniq 

---

seziladi.  Bunday  o‘zgarishlar  oqibatida  iqlimning  balandlik  mintaqalari  vujudga 

keladi.  Meridional  ravishda  9000  km  masofaga  cho‘zilib  yotgan  And  tog‘  tizimi 

shimolda  subekvatorial  va  ekvatorial  mintaqalardan  tortib,  janubda  subtropik  va 

mo‘’tadil  mintaqalarni  ham  kesib  o‘tadi.  Shuning  uchun  har  qaysi  mintaqa 

hududida joylashgan And tog‘larining qismi shu mintaqaning iqlim xususiyatlarini 

o‘zida aks ettiradi.  

Binobarin,  ekvator  yaqinida  And  tog‘larining  quyi  mintaqasida  ekvatorial 

iqlimi mavjud bo‘lsa, tog‘ tepalarida qor va muzliklarni hosil kiluvchi nival iqlim 

mavjud. And tog‘larining tropik mintaqada joylashgan markaziy yassi tog‘liklarida 

iqlim o‘ziga xos xususiyatga ega. Bu yerda havo nihoyatda toza, quruq va sovuq. 

Hatto  yoz  oylarida  ham  yog‘in  qor  tarzida  yog‘adi.  Tropik  mintaqadagi  baland 

yassi  tog‘liklar  dunyodatn  eng  quruq  va  unumsiz  yerlar  hisoblanadi.  Bir  kecha 

kunduzda  ob-havo  necha  martalab  o‘zgarib,  kuchli  shamollar  tez-tez  takrorlanib 

turadi.  Odamlar  bunday  iqlim  sharoitiga  zo‘rg‘a  chidaydi.  And  tog‘  tizimining 

subtropik va mo‘’tadil mintaqalarida iqlim boshqacha harakterga ega. Bu joylarda 

yog‘in mikdori ancha ko‘payadi. Havo haroratining va yogingarchilik mikdorining 

taqsimlanishida fasl o‘zgarishlari aniq sezilib turadi.