O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti ro`yhatga olindi

  

 

 Daryolari 

 Materik  yuzasining  orografik  tuzilishi  daryo  to‘rining  va  suv  okimlarining 

notekis  taqsimlanishiga  katta  ta’sir  ko‘rsatadi.  Janubiy  Amerikaning  bosh 

suvayirg‘ichi  materikning  eng  chekka  g‘arbiy  qismidan  o‘tadi.  Bosh 

suvayirg‘ichdan  sharq  tomonda  juda  katta  maydonlarni  egallab  yotgan  keng 

pasttekisliklar  va  yassi  tog‘liklar  joylashgan.  Bu  yerdan  boshlanuvchi  daryolar 

yirik,  uzun,  ko‘p  irmoqli,  sersuv,  suv  yig‘uvchi  havzalari  katta  maydonlardan 

tarkib  topgan.  And  tog‘larining  sharqiy  yonbag‘rlaridan,  yassi  tog‘liklardan  va 

pasttekisliklardan  boshlanuvchi  daryolar  o‘z  suvini  Atlantika  okeani  havzasiga 

quyadi. Materikning chekka g‘arbiy qismida cho‘zilib yotgan And tog‘ tizimning 

g‘arbiy yon bagrlaridan boshlanuvchi daryolar sharkdagi daryolarga nisbatan juda 

qisqa bo‘lib, ular o‘z suvini Tinch okeani havzasiga quyadi.  

 Materikning  1350  ming  km2maydonidan  oqib  o‘tuvchi  daryolar  Tinch 

okean havzasiga va 15650 ming km2 maydonidan oqib o‘tuvchi daryolar Atlantika 

---

okeani havzasiga quyilddi, Bu Tinch okean havzasiga quyiladigan daryolar suviga 

nisbatan 12 hissa ko‘pdir. Materikning 5,5%  maydoni ichki berk oqim havzasiga 

qaraydi.  Berk  havzaga  Gran-Chago  tekisligining  janubiy  qismi  va  Markaziy 

Andning ichki yassi tog‘liklari kiradi. 

Janubiy  Amerika  yirik  va  sersuv  daryolar  tizimiga  boy.  Uning  hududidan 

to‘lib oqadigan Amazonka, Parana, Orinoko daryolari faqat materikninggina emas, 

balki  Yer  kurasining  yirik  daryolari  qatoriga  kiradi.  Shuning  uchun  ham  Yer 

yuzidagi daryolar umumiy suv oqimining 20% i (7450 km3/yil) Janubiy Amerika 

daryolariga to‘g‘ri keladi.