O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

15-mavzu: Hammaxo’r zararkunandalar

Reja:

1. Hammaxo’r zararkunandalarning trofik xususiyati, ularning yuqori mikdori va ommaviy ko’payishining davriyligi.

2.Chigirtkalar va ularga qarshi kurash choralari

3. Chertmakchilar va ularga qarshi kurash choralari

4.Qora qo’ng’izlar va ularga qarshi kurash choralari

O’rta Osiyo iqlim sharoitida o’simliklarga juda ko’p xammaxo’r (polifag) zararkunandalar ziyon yetkazadi. Amaliyotda faqat bir hil o’simlik yoki mahsulot bilan oziqlanadigan (monofag) hasharot turlari juda oz (fitonomus, tut parvonasi, uzum fillokserasi va boshq.). Odatda bir oilaga mansub o’simliklarni shikastlashi mumkin bo’lgan hasharotlarni (poliz korovkasi, kolorado qo’ng’izi va b.) uchratish mumkin. Bularni oligofag deyiladi. Ko’pincha esa zararkunandalar u yoki bu oziqani ko’proq yoqtirsalarda har xil o’simliklarni yoki mahsulotni shikastlashi mumkin. Ammo bularning ichida ham ashaddiylari mavjudki, ular juda ham hammaxo’r bo’lib sharoit vujudga kelib kuchli urchiganlarida xalq xo’jaligiga katta shikast yetkazishi mumkin. Bulardan eng asosiysi – to’g’ri qanotlilardir (chigirtkalar), kapalaklarning juda ko’p namunalari hammaxo’rdir. Chunonchi: tunlamlar shular jumlasidandir. Ba’zi bir yillari yaylov parvonasi xam ommaviy tusda kuchli tarqab ketishi mumkin; qo’ng’izlardan – chertmakchilar va qoraqo’ng’iz; so’ruvchi zararkunandalardan: shira, o’rgimchak-kana, trips, oqqanot, qalqondor va b. Bulardan tashqari, shiliqqurtlar va kemiruvchi hayvonlar (yumronqoziq, kala-mush va sichqonlar) hammaho’rdir.

Bu bobda hammaxo’r zararkunandalardan faqat: chigirtkalar, chertmakchilar va qora qo’ng’izlar to’g’risida tushuncha beramiz.