O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Mir  Arab  madrasasi.  Shayx  Abdulloh  yoki  Sayyid  Abdulloh  nomi  bilan 
bog‘liq  bo‘lib,  u  Masjidi  Kalon  qarshisida  joylashgan.  XVI  asrda  Naqshbandiya 
tariqatining ko‘zga ko‘ringan yirik vakillaridan biri hisoblangan Sayyid Abdulloh 
22 yoshida Samarqandga kelgan va Xo‘ja Ahror Valiyga shogird tushgan. U umri 
davomida  Turkistonda,  Sayramda  ikki  koriz  (yer  osti  arig‘i)  qazdirgan,  suv 
chiqartirgan  va  qal’a  bunyod  ettirgan.  Shofirkon,  Vobkent  va  Gijduvonning  ko‘p 
joylarida obodonchilik va xayrli ishlarni amalga oshirgan. Xususan u Buxoro xoni 
Ubaydulloxon in’om etgan mablag‘ hisobiga 1530-yilda madrasa qurishni boshlab 
yuboradi.  Ammo,  shayx  qurilish  ishlari  nihoyasiga  yetmasdan  1536-yilning 
boshida vafot etadi. O‘sha yilning o‘zida Shayx Abdulloh vasiyatiga ko‘ra, uning 
kuyovi Zakariya masjid qurilishini nihoyasiga yetkazadi.  
Madrasa  peshtoqiga  hattot  Mirali  Fayzobodiy  Buxoriy  tomonidan  quyidagi 
forsiy qit’a bitilgan: 

---

176 
 
Mir Arab faxri ajam onki kard, 
Madrasai oliy bas bul ajab 
Bul ajab on ast ki tarixi u: 
Madrasasi oliy Mir Arab  
Madrasa o‘lkan peshtoq, besh gumbazli miyonsaroy, ikkita darsxona, masjid 
va  go‘rxonadan  iborat.  Go‘rxonada  Ubaydulloxonning  yog‘ochdan  ishlangan 
sag‘anasi, shuningdek, Mir Arab va uning qarindoshlari qabrlari bor.  
Rivoyatlarga  ko‘ra  madrasaning  asosi  chuqur  kovlanib,  tog‘  toshlari  bilan 
mustahkamlangan. Qor va yomg‘ir suvini qochirish uchun tazaralar ishlangan, ular 
orqali esa suvlar shahar tashqarisiga chiqarilib tashlangan.  
Mir  Arab  madrasasi  hozirda  ham  o‘zining  vazifasini  bajarib  kelmoqda. 
Madrasa  diniy  o‘quv  yurti  hisoblanib,  O‘zbekiston  Musulmonlar  idorasi 
tasarrufida.  Madrasa  faoliyatiga  nazar  tashlasak,  sho‘rolar  davrida  madrasaning 
faoliyati  to‘xtatiladi.  Madrasada  ta’lim  muddati  to‘rt  yil  bo‘lib,  o‘qishga  15 
yoshdan 36 yoshgacha bo‘lgan o‘rta va to‘liqsiz ma’lumotli kishilar qabul qilinadi. 
Bu yerda diniy fanlar bilan bir qatorda, umumta’lim fanlari ham o‘qitilgan. Darslar 
o‘zbek va arab tillarida olib borilib, ingliz, rus hamda fors tillari ham o‘rgatiladi.