O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Minorai  Kalon  (forschada  «Katta  minora»).-Buxorodagi  eng  mashhur 
yodgorliklardan  biri  hisoblanadi.  Balandligi  50  metr  bo‘lgan  bu  minora,  tarixchi 
Narshaxiy  yozishicha,  hijriy  521-yil,  (1127-yilda)  Qoraxoniy  hukmdor 
Muhammad Arslonxon (1102-1130-y.y) bo‘yrug‘iga binoan, muxandis va me’mor 
Bako loyihasi asosida bunyod etilgan. Minorai Kalon o‘rnida u qurilgunga qadar 
ham  minora  bo‘lgan.  Ammo  minora  qulab  tushgach,  hozirgisi  mustahkam  qilib 
qayta qurilgan.  
Minora  pishiq  g‘ishtdan,  (27x27x4x5)  changxok  (alebastr)  loyida  terilgan. 
Minora  yuqoriga  qarab  ingichkalashib  borib,  muqarnas  bilan  tugaydi.  16  ravoqli 
darchalar orqali atrofni kuzatish mumkin. Minora tepasiga eni 1 metr bo‘lgan, 104 
pillapoya orqali chiqiladi. Zinalar minoradagi 5 ta tor darchalar orqali yoritiladi.  

---

177 
 
 Darchalar ichkariga qarab keskin kengaygan bo‘lib, bunda ichkariga quyosh 
nurining ko‘proq kirishiga mo‘ljallangan. Minorani bezash ishlari ham silliqlangan 
g‘isht yordamida amalga oshirilgan. Bezak g‘ishtning o‘rniga qarab turli shaklda, 
sirti  silliq  pardozlangan.  Minora  14  ta  ustma-ust  joylashgan  turli  xil  matematik 
shaklda  bejirim  bezakli  dandanalar  bilan  bezatilgan.  Bezaklar  orasida  tarixiy  va 
diniy mavzudagi kufiy uslubidagi yozuvlar uchraydi.  
Xususan,  imoratning  qoq  belida  minoraning  qurilgan  vaqti  va  uni  qurdirgan 
Arslon Muhammadxonning ismi yozilgan. Ammo bu yozuv bo‘lak-bo‘lak holatda 
saqlangan  bo‘lib,  qurilgan  davridagi    yozilgan  yozuvdan  faqat  «besh  yuz»  so‘zi 
qolgan.  Minoraning  yuqori  qismida  qandaydir  yozuv  bo‘lgan.  Ammo  bu  yozuv 
1920  yilda,  sho‘rolar  bosqini  davrida  minoraga  qarab  otilgan  snaryad  natijasida 
vayron etilgan. Minora 1924, 1960 hamda 1997-yillarda ta’mirlangan.  
(Ekskursantlarga  tomosha  qilish  va  rasmga  tushishlari  uchun  2  daqiqa  vaqt 
beriladi. Savollarga javob beriladi). 
 

---

178