O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

11. 1. Turistik safarlarni tashkil etishda turistik firmalarning o‘rni va 
roli 
 
Barcha  sayohatlar xoh  ichki, xoh xalqaro turizmda  bo‘lsin, uyushtirilgan va 
uyushtirilmagan sifatida baholanadi. 
Turistik firmalar vositachiligi yoki yordamida xorijga yoki o‘z mamlakatiga 
individual va guruh bo‘lib sayohat qilish uyushtirilgan turizm hisoblanadi. 
Individual  yoki  guruh  bo‘lib  o‘z  mamlakati  yoki  xorijga  ishtirokchilarning 
o‘zlari tomonidan tashkil etilgan sayohat esa uyushtirilmagan turizm hisoblanadi. 
Odatda  turizmning  bu  kategoriyasiga  nisbatan  «havaskor  turizm»  (oddiy  tilda 
«Yovvoyilar») degan atama qo‘llaniladi. 
Uyushtirilgan va uyushtirilmagan turizm maxsus statistikasi milliy va xalqaro 
masshtabda yurgizilmaydi, ammo ekspertlar bahosi bo‘yicha jahon turizmi umumiy 
hajmiga uyushtirilgan turizmning 35 % ga yaqin, uyushtirilmagan turizmning 65 % 
ga yaqin ulushlari to‘g‘ri keladi. 
Uyushtirilgan  sayohat  ulushi  hozircha  uyushtirilmagan  safarlardan  ancha 
orqada  qolayotgan  bo‘lsada,  mutloq  raqamlarda  uyushtirilgan  turizm  ko‘psonli 
oqimlarni tashkil qiladi va yildan yilga ortib borayapti. 
Turistik  firma  –  yig‘ma  tushuncha.  Uning  zamirida  tadbirkorlik  tarkibi, 
turistik  xizmatlar  oldi-sotdisi  sohasida  tijoriy  asoslarda  vositachilik  operatsiyalari 
bilan shug‘ullanuvchilar tushuniladi. Turistik firmaning o‘zi turistik xizmatlar ishlab 
chiqarmaydi. U buning uchun zarur ishlab chiqarish vositalariga ega emas. Shuning 
uchun  u  sof  vositachilik  vazifasini  bajaradi  va  ist’molchi  topshirig‘i    bilan  ishlab 
chiqaruvchilardan  har  xil  turistik  xizmatlarni  sotib  oladi  (mehmonxona,  transport 
ovqatlanish korxonalari va sayr tomoshalar va boshq.). Turistik firma ist’molchi va 
turistik xizmatlar ishlab chiqaruvchilar o‘rtasida vositachi o‘rnini egallaydi (jadval 
26). 
 
 
 
 

---

                      
292