O'zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

7-mavzu: O‘QUV FAOLIYATINI TASHKIL QILISH  SHAKLLARI VA VOSITALARI
Reja:
1. O‘qitishning umumiy va muayyan shakllari.
2. Ta’lim vositalari va ularning turlari.
3. Tarbiya vositalari va ularni amalga oshirish shakllari
1. O‘qitishning umumiy va muayyan shakllari
Ta’limni   tashkil   etish   shakllari   ma’lum   ijtimoiy   to‘zumning   manfaatlariga   mos   holda 
shakllangan.   XVI   asrning   oxiri   va   XVII   asrning   boshlarida   buyuk   chex   pedagogi   YA.A. 
Komenskiy (1592 - 1670) tarixda birinchi bo‘lib maktab ta’limida sinf – dars tizimini yaratdi.
YA.   A.   Komenskiyning   ta’limni   tashkil   qilish   haqidagi   karashli   bir   kator   jiddiy 
qarshiliklarga   uchragan   bo‘lsa   ham   garb   mamlakatlariga   juda   tez   tarkaldi   va   ta’limni   tashkil 
qilishning birdan-bir shakli deb e’tirof etildi.
Sinf – dars tizimi shark mamlakatlariga, jumladan Markaziy Osiyodagi eski musulmon 
maktablariga tadbik bo‘lmadi. Ularda oktyabr tuntarishiga kadar o‘rta asr maktablariga xos ta’lim 
tizimi davom etib keldi.
Bir o‘qish xonasida 6 yoshdan 15 - 16 yoshgacha bo‘lgan bolalar guruhi bilan bir vaqtda 
mashg‘ulot   olib   borilardi.  SHuningdek,   bir   o‘qish   xonasidagi   (20   -   30)   O‘quvchining   bilim 
darajasi ham turlicha bo‘lar edi. 
13
O‘zbek maktabi oktyabr tuntarishidan keyin sinf – dars tizimiga utdi.
Sinf – yoshi va bilimi jixatdan bir xil bo‘lgan ma’lum miqdoridagi O‘quvchilar guruhidir.