O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

SARAMAS -
teri (kamdan-kam hollarda shilliq pardalar)ning 
yallig‘lanishi. 
O‘tkir 
yuqumli 
kasallik. 
Saramasni 
patogen 

---

199 
streptokokklar qo‘zg‘atadi. Terining tirnalgan, qavargan, jarohatlangan 
joyiga mikrob tushishidan kelib chiqadi. Saramas yiringli jarohat, 
karbunkulning asorati sifatida, tarkibida streptokokklar bo‘lgan yiring 
to‘plangan joy atrofida paydo bo‘lishi mumkin. Kasallik to‘satdan 
titrash, bosh og‘rig‘i, aksari qayt qilish bilan boshlanadi, tana harorat 
39—40° gacha ko‘tariladi, goho bemor alahlaydi. Terining zararlangan 
qismi qizaradi (eritema)
,
qizargan joy sog‘lom
teri sathidan bir oz 
ko‘tarilib turadi, chegarasi ko‘zga yaqqol tashlanadi va juda tez 
kengayib, achishib og‘riydi, E r i t e m a t o z . Saramas ba‘zan 3 - 7 
kunda o‘z – o‘zidan (davolanmasa ham) tuzalib ketadi, lekin cho‘zilib, 
gavdaning bir joyidan boshqa joyiga o‘tishi ham mumkin (sayyor 
Saramas). Saramasning birmuncha og‘ir xili - bullyoz Saramasda 
qizargan terida yiringli yoki tiniq suyuqlik bilan to‘la pufakchalar hosil 
bo‘ladi. Bundan ham og‘ir flegmonoz xilida teri ostida 
flegmona 
vujudga keladi. Eng og‘ir xili - gangrenoz saramasda terining 
zararlangan joylari o‘ladi. Lekin saramasning eng yengil xili - 
eritematoz saramasdan ham asoratlar qolishi mumkin, masalan, qon 
zararlanishi 
(sepsis);
yuz sohasidagi saramasdan esa miya pardalarining 
yallig‘lanishi 
(meningit)
singari xavfli asoratlar qoladi. 
Saramasga shubha tug‘ilganda darhol shifokorga murojaat qilish 
lozim. Ilgari juda keng tarqalgan uy sharoitida ishlatiladigan vositalar 
(kamfora moyi, bo‘r kukuni, qizil matoga o‘rash va boshqalar) mutlaqo 
foydasiz, isituvchi kompresslar esa juda xavfli hisoblanadi. Zararlangan 
teriga yod, ixtiol moyi, bo‘yoqli moddalar surtish ham yaramaydi. Bu 
qizargan terini sog‘ teridan ajratishni va diagnoz quyishni 
qiyinlashtiradi, u ayniqsa boshning sochli qismidagi saramasga taalluqli. 
Bu yerda qizargan joy ko‘pincha zararlangan joyning eng chetki 
qirg‘og‘ida bo‘ladi, uning qolgan joyi esa oqarib qolishi (oq saramas) 
mumkin. 
Saramas bilan kasallangan (ayniqsa davolanmagan) bemorda 
ba‘zan saramas qo‘zg‘atuvchisiga o‘ta sezuvchanlik saqlanib qoladi; 
bunda saramas vaqt - vaqti bilan qaytalanib turadi, bu odatda, oldin 
zararlangan joyda ( o d a t d a g i Saramas) kuzatiladi. 
Saramasning oldini olish terini toza tutish, mayda jarohatlarni 
yodning spirtdagi eritmasi yoki boshqa antiseptik vositalar bilan artib 
tozalashdan iborat
.
Saramas juda kamdan - kam hollarda yuqadi. Lekin 
saramasga chalingan odamning terisiga tegmaslik kerak, tegilganda 
qo‘lni yaxshilab yuvish, odekolon yoki spirt bilan artish, terining 
zararlanishiga yo‘l qo‘ymaslik zarur. 

---

200