|
Qopqoqli – klapanli
pnevmotoraks holati yanada xatarlidir. Chun
ki, bunday holatdagi odam nafas olganida plevra bo‗shlig‗iga havo so‗ri
lib o‗tadi, lekin nafas tashqariga chiqmaydi, aksincha, ichkarida, teri osti
da to‗plavnaveradi, natijada atrofdagi a‘zolarni siqib, organizmni puffak
day shishiraveradi. Plevra bo‗shlig‗iga havo ko‗krak devori jarohati orqa
li (bu holat tashqi pnevmotoraks deyiladi) yoki Bronxdagi jarohatdan
plevra bo‗shlig‗iga kirgan havo teri osti to‗qimalariga o‗tishi va teri osti
emfizemasini vujudga keltirishi mumkin.
Teshib o‗tgan qorin jarohatlari ichki a‘zolar: jigar, me‘da, ichak,
buyrak va boshqalarni jarohatlantirgan yoki jarohatlantirmagan, ularni
qorin bo‗shlig‗idan tashqariga chiqishiga olib kelishi yoki bunday holat
ga olib kelmagan bo‗lishi mumkin. Jarohatning o‗zidan tashqari qorin
qismiga qattiq yoyilgan og‗riq, qorin devori mushaklarining taxtadek
taranglashishi, qorinning dam bo‗lib shishishi, chanqash, og‗iz qurishi,
teshib o‗tgan jarohat alomatlari hisoblanadi. Qoringa yopiq shikastlar
etganida jarohat bo‗lmay turib ham qorin bo‗shlig‗idagi ichki a‘zolar
shikastlanishi mumkinligini doimo yodda tutish lozim.
Tibbiy yordam ko‗rsatishda jarohatlarni bog‗lash usullari ham mav
jud. Favqulodda holatlarda shikastlanganlarning jarohatini bog‗lash,
uning ko‗ngilsiz asoratlarining oldini olishda muhim rol o‗ynaydi.
Buning uchun tozalik va ozodalik (aseptika va antiseptika) qoidalariga
to‗liq rioya qilgan holda tegishli bog‗lam tur laridan oqilona foydalanish
va ularni mohirlik bilan qo‗llash usullarini bilish lozim.
Bog‗lam,jarohat yuzasini berkitib qo‗yish uchun qo‗llanadigan
xom ashyodir. Ma‘lumki, bog‗lam ikki qismdan, ya‘ni jarohat yuzasiga
bevosita tegib, taqalib turadigan ichki qism va nihoyat uni bosib, mustah
kam ushlab turadigan tashqi qismdan iborat. Tabiyki, bog‗lamning ichki
qismi toza, sterillangan bo‗lishi shart. Bog‗lamlarni qo‗llash vaqtida im
koni boricha, shikastlangan odamga ozor bermaslik, jarohatni og‗ritmas
likka harakat qilish lozim. Zero har safar bog‗lam qo‗yilganda jarohat
qaytadan yangilanadi, bundan odam qattiq azoblanadi. Birinchi marta
jarohatga qo‗yiladigan bog‗lam o‗z nomi bilan birlamchi sterial bog‗lam
deyiladi. Buning uchun jarohatga iflos narsalarni tekkizmasdan uning
yuzasini ochish, yalang‗ochlash zarur. Jarohatning xarakteri, ob-havo va
mahalliy sharoitlarga qarab, yaradorning ustki kiyimi echib olinadi yoki
biror o‗tkir asbob-uskuna yordamida avaylab kesiladi, qirqiladi.
258
Kiyim avval shikastlanmagan, keyin esa, shikastlangan tomondan
ohista echi ladi.Sovuq paytlarda yarador sovqotib qolmasligi, shuning
dek, og‗ir ahvoldagi odamga shoshilinch tibbiy yordam ko‗rsatish zarura
ti tufayli kiyimning jarohat qismidagi bo‗lagi qirqiladi. Kiyimning jaro
hatga yopishib turgan qismi qaychi bilan avaylab kesib olinadi, so‗ngra
ustiga toza bog‗lam qo‗yiladi. Echib olingan kiyimni qaytadan qaytarish
aksincha, teskari tartibda, ya‘ni, avval shikastlangan, keyin esa, sog‗ to
monga qarab amalga oshiriladi.
Bog‗lov xoma shyosi, materiali sifatida bint, doka, oq va kulrang
paxta, ligning durracha (uch burchakli ro‗molcha) lar ishlatiladi. Bintni
o‗ng qo‗lda ushlab, chap qo‗l bilan bog‗lamni tutib turish, bintning har
bir o‗ramini peshma-pesh rostlab, tekislab borish zarur. Bintni bog‗lam
dan uzmayturib, chapdan o‗ngga yozib boriladi, uning navbatdagi o‗ra
mi avvalgisining yarmisini qoplashigacha o‗ralaveradi. Bog‗lamning
qon aylanishiga halal bermasligi uchun uning ostiga biroz qalinroq, bo
sib turadigan maxsus mato qo‗yish maqsadga muvofiqdir. Ayni paytda
bog‗lamni juda bo‗sh qilmaslik ham zarur.
Bog‗lov materiali namni o‗ziga tortadigan (gigroskopik), jarohat
dan qon va o‗ziga yaxshi so‗rib oladigan, yuvilganidan so‗ng tez quriy
digan, osongina sterillanadigan bo‗lishi lozim. Tabel bog‗lov vositalari:
tibbiy bog‗lov xaltachalari, turli kattalikdagi bint va salfetkalar, sterillan
gan va sterillanmagan bo‗ladi. Sanoatda tibbiy bog‗lov xaltachalari, turli
kattalikdagi bint va salfetkalar, steril sharchalar, tampon lar, tilimchalar
asosan, dokadan tayyorlanadi, ular sterillangan va sterillanmagan bo‗
ladi. Sanoatda tibbiy bog‗lov xaltachalari to‗rt xil turda: individual, ya‘
ni shaxsiy bog‗lov xaltacha (paket) lari, oddiy bog‗lov, shuningdek,
birinchi tibbiy yordam ko‗rsatish vaqtida qo‗llanadigan bir va ikki yostiq
chali bog‗lov xaltachalari ishlab chiqariladi.
Individual bog‗lov paketi (PPI) 32x17,5 sm hajmdagi ikki doka
paxta yostiqcha, eni 10 sm va uzunligi 7 m keladigan bint (5.1-rasm) dan
iborat.
Yostiqchaning biri bintning uchiga tikib qo‗yilgan, ikkinchisi esa,
bint bo‗ylab bemalol suriladigan holatda bo‗ladi. Paketning tashqi yostiq
chalar va bint sterillangan, maxsus pergament qog‗ozga o‗ralgandir.
Paketning tashqi g‗ilofi rezina shimdirilgan matodan ishlanganligi uchun
ham bog‗lov materialining sterilligi va yaxshi saqlanashini to‗liq ta‘min
laydi. Paket ichida to‗nog‗ich ham bo‗ladi. Paket g‗ilofining tashqi
yuzasida undan qanday foydalanish haqida qisqacha ko‗rsatmalar ham
mavjudligi vazifani ancha engillashtiradi. Bog‗lam qo‗yishda mazkur
259
paketni chap qo‗l bilan ushlab, o‗ng qo‗l bilan tashqi g‗ilofi maxsus qirq
ma kesmasidan yirtib ochiladi, so‗ng ichki o‗rovi olinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
