Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta-maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti ximmatov ibodilla, abduraxmanov muxtor

Avtorizatsiyalash 
texnologiyalari.
 
Avtorizatsiyalashda 
qator 
texnologiyalardan foydalanilib, ularning asosiylari quyidagilar.
Mandatga asoslangan ruxsatlarni boshqarish (Mandatory Access
 
Control (MAC)).
 
Bu texnologiyaga asosan ob‘ekt yoki sub‘ektning xavfsizlik 
bayrog‗iga asosan boshqariladi. Xavfsizlik bayrog‗i xavfsizlik darajasini 
belgilaydi. Quyidagi 1.3.1 (a,b)-jadvalda xavfsizlikni harbiy va savdo sohasida 
darajalanishi keltirilgan. 
1.3.1 (a)-jadval.Xavfsizlikni harbiy sohasi 
Klassifikatsiya
Izoh
Klassifikaysiyalanmagan. 
 
Axborot maxfiy yoki klassisifikatsiyalangan 
emas.
Maxfiy ammo 
klassifikatsiyalanmagan. 
Axborot ochiq boʻlsa, unga ziyon etishi 
mumkin. 
Konfidensial 
Faqat ichki foydalanish uchun ochiq 
Maxfiy 
Axborot milliy xavfsizlikka jiddiy ta‘sir etishi 
Mumkin 
Top maxfiy 
 
Axborot milliy xavfsizlikga oʻta jiddiy ta‘sir 
etishi mumkin. 
 
1.3.1 (b)-jadval. Xavfsizlikni savdo sohasi 
Klassifikatsiya
Izoh
Ochiq 
Hamma uchun ochiq ma‘lumot 
Maxfiy 
Ma‘lumot biznesga ta‘sir etishi mumkin. 
Shaxsiy 
Bir shaxsga tegishli ma‘lumotlar. 
Konfidensial 
 
Bu turdagi ma‘lumotlar ochilsa tashkilotga 
jiddiy ta‘sir etadi. 
Bu texnologiyaga asoslangan xavfsizlikni boshqarish modeli bu – 
Bella-La-Padula modelidir. 
Diskretsion ruxsatlarni boshqarish. 
Mandatga asoslangan ruxsatlarni 
boshqarish tizimi harbiy sohada keng foydalanilsada, diskretsion ruxsatlarni 
boshqarish tizimi oʻzining sodda foydalanilishi bilan ajralib turadi. Bunga koʻra 
ob‘ekt egasi qaysi sub‘ektni nima ish qilishini belgilab beradi. Bu usul mandatga 
asoslangan usulga qaraganda juda xavfsizi sanalmasada, operatsion tizimlarda 

---

28 
keng foydalaniladi. Bunda asosan boshqarish matritsasidan foydalaniladi.
1.3.2-jadval.Ruxsatlar matritsasi