Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta-maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti ximmatov ibodilla, abduraxmanov muxtor

Quyi darajali dasturlash tillari (Low-level languages). 
Quyi darajali 
dasturlash tillari inson oʻqiy oladigan kompyuter arxitekturasi ketma-ketligi holati 
boʻlib, keng tarqalgan quyi darajali dasturlash tili bu – assembler tilidir. ZDlarni 
mashina kodi orqali tahlil etish inson uchun murakkab sanalginligi sababli, 
assembler tilida yozilgan kodlarni tahlil etish orqali ZD haqidama‘lumotlar olinadi. 
Yuqori darajali dasturlash tillari (High-level languages).
 
Koʻplab 
dasturchilar yuqori darajali dasturlash tillaridan foydalangan holda oʻz ilovalarini 
yaratadilar. Yuqori darajali dasturlash tillari mashina tilidan uzoq boʻlib, inson 

---

205 
tushinishi uchun ancha osondir. Yuqori dasturlash tillariga C,C++ va boshqalarni 
olish mumkin. Bu dasturlash tilida yozilgan kodlar kompilyatorlar orqali mashina 
kodiga aylantiriladi. 
Izohlash tillari (Interpreted languages). 
Izohlash tillari eng yuqori darajali 
tillar hisoblanadi. Koʻplab dasturchilar aynan shu tillardan, C#, Perl, .Net va 
Javafoydalanadilar. Bu tillardan yozilgan kodlar mashina tiliga kompilyasiya 
etilmaydi, balki baytkodlarda oʻtkaziladi. Baytkodlar dasturiy kodlarni oraliq 
ifodalanishi boʻlib, interpritatorlar orqali mashina kodiga aylantiriladi. 
ZD doimiy xotirada mashina tilining binar shaklida saqlanadi.
ZD dizassembrlanganda, binar holatdagi ZD kodini chiqishda assembler tiliga 
oʻtkazish amalga oshiriladi. 
Assembler tili bir nechta tillar toʻplami boʻlib, har bir til aynan bir 
mikroprotsessor (x86, x64, SPARC, PowerPC, MIPS, va ARM) uchun 
moʻljallangan boʻladi. 
Hozirda keng tarqalgan shaxsiy kompyuterlardagi arxitektura bu x86 boʻlib, 
keyinchalik yaratilgan AMD64 yoki Intel 64 arxitekturalari ham x86 ni qoʻllab 
quvvatlaydi. Shuning uchun aksariyat, yaratuvchilar x86 arxitekturasiga 
asoslangan ZD dasturlarni yaratadilar.