Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta-maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti ximmatov ibodilla, abduraxmanov muxtor

 

---

158 
3.5. XAVFSIZLIKNI AMALIY BOSHQARISH. 
Reja
: 
1.
 
Axborotlarga nisbatan xavfsizlik muammosi 
2.
 
Axborot xavfsizligini ta‟minlashdagi fakt va raqamlar 
3.
 
Axborot xavfsizligini ta'minlash yoʻnalishlari 
4.
 
Xafvsizlikni ta‟minlashga doir amaliy tavsiyalar 
5.
 
Himoya qilishning brandmauerli tizimlari 
6.
 
Windows 8 OT brandmauer dasturi orqali OT havfsizligini ta‟minlash 
 
Tayanch soʻz va iboralar:
ахborot, axborot xavfsizligi, xavfsizlik 
muammosi, 
maxfiylik, 
password-crakers, 
autentifikatsiya, 
brandmouer, 
aniqlik, tarmoqqa tajovuz qilish, xafvsizlikni ta‟minlashga doir amaliy tavsiyalar.
 
 
Axborotlarga nisbatan xavfsizlik muammosi 
Internet texnologiyalarining yaratilishi turli manbalardan tez va oson yoʻl 
bilan axborot olish imkoniyatlarini hamma uchun-oddiy fuqarodan tortib yirik 
tashkilotlargacha misli koʻrilmagan darajada oshirib yubordi. Davlat muassasalari, 
fan-ta'lim muassasalari, tijorat korxonalari va alohida shaxslar axborotni elektron 
shaklda yaratib-saqlay boshladilar. Bu muhit avvalgi fizikaviy saqlashga nisbatan 
katta qulayliklar tug‗diradi: saqlash juda ixcham, uzatish esa bir onda yuz beradi va 
tarmoq orqali katta ma'lumotlar bazalariga murojaat qilish imkoniyatlari juda keng. 
Axborotdan samarali foydalanish imkoniyatlari axborot miqdorining tez 
koʻpayishiga olib keldi. Biznes qator tijorat sohalarida bugun axborotni oʻzining 
eng qimmatli mulki deb biladi. Bu albatta ommaviy axborot va hamma bilishi 
mumkin boʻlgan axborot haqida gap borganda oʻta ijobiy hodisa. Lekin 
pinhona(konfidensial) va maxfiy axborot oqimlari uchun Internet texnologiyalari 
qulayliklar bilan bir qatorda yangi muammolar keltirib chiqardi. Internet muhitida 
axborot xavfsizligiga tahdid keskin oshdi: 
-
Axborot oʻg‗irlash 
-
Axborot mazmunini buzib qoʻyish, egasidan iznsiz oʻzgartirib qoʻyish 
-
Tarmoqqa va serverlarga oʻg‗rincha suqulib kirish 
Tarmoqqa tajovuz qilish: avval qoʻlga kiritilgan tranzaksiya(amallarning 
yaxlit ketma-ketligi)larni qayta yuborish, "xizmatdan yo axborotga daxldorlikdan 
boʻyin tovlash" , joʻnatmalarni ruxsat berilmagan yoʻl orqali yoʻnaltirish. 
Axborot xavfsizligini ta'minlash quyidagi uch asosiy muammoni yechishni 
nazarda tutadi. Bular: 
-
Pinhonalik(Confidentiality) 
-
Butunlik(Integrity) 

---

159 
-
Qobillik(Availability)