Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta-maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti ximmatov ibodilla, abduraxmanov muxtor

Yoʻl
almashtirishlar
 
- Kriptografik aylantirishning oddiy usuli. Qoida 
tariqasida, boshqa usullar bilan birgalikda ishlatiladi. Ushbu usul shifrlangan 
matnning belgilari kodlangan belgilar bloklari ichidagi muayyan qoidalarga 
muvofiq qayta joylashtirilganligidan iborat. Permutatsiya boʻyicha barcha shifrlash 
va shifrlash protseduralari yetarlicha rasmiylashtirilgan va algoritmik tarzda 
amalga oshirilishi mumkin. 
 

---

70 
Oddiy almashtirish orqali shifrlash quyidagicha: 
- Takrorlanmaydigan belgilar bilan kalit soʻz tanlandi; 
-
Shifrlangan matn kalit soʻzning belgilari ostida ketma-ket yoziladi; 
-
Shifrlangan matn kalitning harflari alfavitda joylashgan ketma-ketlikda 
ustunlar bilan yoziladi (yoki raqamlar tabiiy tartibda, agar ular raqamli boʻlsa). 
Masalan:
aniq matn: 
ehtiyot boʻling 
kalit: 5 8 1 3 7 4 6 2 
shifrlash sxemasi: 
B D T E O (bu erda boʻsh joy) 
S T O R O F I N 
AKSESSUARLAR matnini 2 ta belgi boʻyicha guruhlang va shifrlangan matnni 
oling: 
Oddiy permutatsiya bilan shifrlashning kamchiliklari shundaki, shifrlangan 
matnda shifrlangan matnning katta uzunligi bilan kalit belgilarning naqshlari paydo 
boʻlishi mumkin. Ushbu kamchilikni bartaraf etish uchun siz ma'lum miqdordagi 
belgilar shifrlanganidan keyin kalitni oʻzgartirishingiz mumkin. Kalitlarning tez-
tez oʻzgarishi bilan shifrlash kuchini sezilarli darajada oshirish mumkin. Biroq, bu 
holda shifrlash va shifrni ochish jarayonini tashkil etish murakkablashadi. 
 
Murakkab jadvalni almashtirish 
Shifrlangan matnning belgilarini yozish 
uchun ba'zi murakkablashtiruvchi elementlar kiritilgan maxsus jadvaldan 
foydalanish kerak. Jadval matritsadir, uning oʻlchamlari oʻzboshimchalik bilan 
tanlanishi mumkin. Unda, oddiy qayta tartiblashda boʻlgani kabi, shifrlangan 
matnning belgilari yozilgan. Asorat shundaki, ma'lum miqdordagi stol hujayralari 
ishlatilmaydi. Ishlatilmagan narsalarning soni va joylashuvi qoʻshimcha shifrlash 
kalitidir. Shifrlangan matn bloklari ichida (