Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta-maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti ximmatov ibodilla, abduraxmanov muxtor

Operatorni ta‟sirlantiruvchi 
Qurilmalarni 
ishdan chiqaruvchi 
Terminalda xabar 
chiqaruvchi 
Tovushli 
effektlarni hosil 
qiluvchi 
Ish tartibini 
o‟zgartiruvchi 
- protsessor
- xotira
- MD,
- vinchester
- printer
- port PS-232
- klaviatura 
- matnli
- grafikli 
- display 
- ohang
- nutq sintezi
- maxsus effektlar 
- klaviatura
- display
- printer
- port PS-232 
2.1.2-jadval. Fayllar tarkibini buzmaydigan viruslar 
Fayllar tarkibini buzmaydigan viruslar
Tezkor xotira 
qurilmasida 
koʻpayuvchi
Operatorni 
ta‟sirlantiruvchi 
 
Tarmoq 
viruslari

---

34 
Kompyuterning viruslar bilan zararlanish yoʻllari quyidagilardir:
1. Disketlar orqali.
2. Kompyuter tarmoqlari orqali. 
3. Boshqa yoʻllar yoʻq.
2.1.3-jadval. Fayllar tarkibini buzuvchi viruslar
2.1.4-jadval. Operator va qurilmalarga ta‟sir etuvchi viruslar 
Operator va qurilmalarga ta‘sir etuvchi viruslar 
Qurilmalarni buzuvchi 
Operatorga ta‘sir etuvchi 
Displeyning
Lyuminafor
qatlamini
kuydiruvchi
Kompyuterlar-
ning 
mikrosxemasini 
ishdan 
chiqaruvchi 
Printerni ishdan 
chiqaruvchi 
MDni buzuvchi 
Operator 
texnikasiga ta‘sir 
etuvchi 
Fayl tarkibini buzuvchi viruslar
Foydalanuvchining 
ma‟lumotlari va dasturlarni 
buzuvchi
Tizim ma‟lumotlarini
buzuvchi
Dasturlarni
buzuvchi
Dasturning
boshlangich
yozuvlarini
buzuvchi
Bajariluvchi 
dasturlarni 
buzuvchi
Kompilyatorlar-
ning qism 
dasturlar 
toʻplamini 
buzuvchi
Ma‘lumotlarni
buzuvchi
Ma‘lumotlar
bazalarini 
buzuvchi
Matnli 
Hujjatlarni 
buzuvchi
Grafik 
tasvirlarni
buzuvchi
Elektron
jadvalni 
buzuvchi 
Disk sohasini
buzuvchi
Diskning
mantiqiy
tarkibini buzish
Ma‘lumot 
tashuvchilarning
tarkibini 
buzuvchi
Formatlash
Tezkor
tizim 
fayllarini
buzuvch 
Operator
texnikasi-
ga ta‘sir 
etuvchi

---

35 
Hozirgi paytda xazil shaklidagi viruslardan tortib to kompyuter qurilmalarini ishdan 
chiqaruvchi viruslarning turlari mavjud.
Masalan. Win 95. CIH virusi doimiy saqlash qurilmasi (Flash BIOS) 
mikrosxemasini buzadi. Afsuski, bu kabi viruslarni yoʻq qilish uchun, faqat 
ular oʻz g‗arazli ishini bajarib boʻlgandan soʻnggina, qarshi choralar ishlab 
chiqiladi. Win 95.CIH virusiga qarshi choralarni kurish imkoniyati Dr.Web 
dasturida mavjud.
Kompyuter viruslaridan axborotlarga ruxsatsiz kirish va ulardan 
foydalanishni tashkil etish 
Shuni aytib oʻtish lozimki, hozirgi paytda har-xil turdagi axborot va 
dasturlarni ugirlab olish niyatida kompyuter viruslaridan foydalanish eng samarali 
usullardan biri hisoblanadi.
Dasturli viruslar kompyuter tizimlarining xavfsizligiga tahdid solishning 
eng samarali vositalaridan biridir. Shuning uchun ham dasturli viruslarning 
imkoniyatlarini tahlil qilish masalasi hamda bu viruslarga qarshi kurashish hozirgi 
paytning dolzarb masalalaridan biri boʻlib qoldi.
Viruslardan tashqari fayllar tarkibini buzuvchi