Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta-maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti ximmatov ibodilla, abduraxmanov muxtor

 
x86 arxitekturasi.
 
Amalda foydalanilayotgan koʻplab arxitekturalar (Shu 
jumladan x86 ham) Jon Fon Neyman arxitekturasidan kelib chiqqan (3.7
.12
-rasm). 
3.7.12-rasm. Jon Fon Neyman arxitekturasi 
Yuqoridagi rasmda keltirilganidek, CPU bir nechta tashkil etuvchilardan 
iborat. Boshqaruv birlashmasi (Control Unit) registorlardan foydalangan holda 
RAM dan koʻrsatmalarni oladi. Registorlarda bajarilishi kerak boʻlgan 
koʻrsatmalar manzili saqlanadi. Registorlan CPUning asosiy ma‘lumot saqlovchi 
qismi boʻlib, vaqti tejash uchun CPU ning RAM ga murojaat etishini kamaytiradi.

---

206 
Arifmetik mantiqiy birlashma (Arithmetic logic unit, ALU) RAM dan olingan 
koʻrsatmalarni registorlarga yoki xotiraga joylashtirishda foydalaniladi. 
Asosiy xotira.
 
Asosiy xotira (main memory, RAM) bitta dastur doirasida 
quyidagi toʻrt boʻlimga boʻlinadi: 
3.7.13-rasm. Asosiy xotira 
Ma‟lumot (Data).
Asosiy xotiraning bu boʻlimida dastur dastlabki 
yuklanishida talab etilayotgan kattaliklar saqlanadi. Bu kattaliklar koʻp hollarda 
statik kattaliklar deb atalishi yoki dasturning ixtiyoriy qismidan chaqiriluvchi 
global kattaliklar deb atalishi ham mumkin. 
Kod (Code).
 
Kod CPU tomonidan dastur vazifasini bajarish uchun kerakli 
boʻlgan koʻrsatmalarni oʻz ichiga oladi. Kod dastur bajarilishini va dastur vazifasi 
tashkil etilishini boshqaradi. 
Uyum (Heap).
 
Uyum dastur bajarilishi davomida dinamik xotira vazifasida, 
yangi qiymatni hosil qilishda, joylashtirishda, kerak boʻlmagan qiymatlarni 
oʻchirib tashlashda foydalaniladi. 
Stek (Stack).
 
Steklar funksiyalardagi lokal oʻzgaruvchilar va parametrlar 
uchun foydalaniladi va dastur oqimini boshqarishda yordam beradi. 
Yuqoridagi rasmda keltirilgan rasmdagi boʻlimlar tartibi xususiy boʻlib, xotira 
boʻylab turli hollarda joylishishi mumkin.