O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti abdirashidov A., Babayarov A. I

Hisoblash masalasining qo‘yilishi
. Qabul qilingan matematik model asosida 
bir yoki birnechta hisoblash masalasi tuziladi. Bu masalalarning yechimlarini topish 
keyingi boblarda qarab chiqiladi. 

---

17 
Hisoblash masalasi xossalarining dastlabki (kompyuter hisobiga qadar) 
tahlili.
Dastlab hisoblash masalasining xossalari kompyuter hisobiga qadar tadqiq 
qilinadi. Bunda asosan masalaning korrekt qo‘yilganligiga e’tibor qaratiladi, chunki 
avval masalaning matematik xossalarini tahlil qilmay turib, uni sonli yechishga 
urinish natijalarning ilmiy va amaliy ahamiyatiga salbiy ta’sir qilishi mumkin. Bu 
tahlil masalaning qo‘yilishini soddalashtirishi ham mumkin, ba’zi xususiy hollarda 
esa analitik yechimni ham topish imkoniyatini beradi. Bu esa hodisaning muhim 
xususiyatlarini tahlil qilish yoki dasturning to‘g‘ri ishlayotganligiga ishonch hosil 
qilish uchun test bo‘lib xizmat qilishi mumkin. 
Sonli usulni tanlash yoki qurish.
Hisoblash masalasini kompyuterda yechish 
uchun hisoblash masalalaridan foydalanish talab qilinadi. Bunda amaliy masalani 
yechish ketma-ketligi ko‘pincha samarali standart hisoblash masalalarini yechishga 
olib kelinadi. Ba’zida, agar hisoblash masalasi yangi bo‘lsa, u holda unga mos 
hisoblash usuli tayyor bo‘lmasligi ham mumkin. Bunday masala uchun sonli usulni 
qurish murakkab muammo bo‘ladi va hisoblash matematikasining maxsus 
mutaxassislarini bu masalaga jalb qilish talab etiladi. Ba’zan birgina hisoblash 
masalasini yechish uchun bir nechta hisoblash usulidan foydalanish mumkin bo‘ladi. 
Ana shu paytda hisoblash usulining o‘ziga xos xususiyatlarini, kriteriyalarini, 
ularning eng samarali ko‘rinishlarini bilish talab etiladi. Bunda tanlov, albatta, bir 
qiymatli emas. Bu talab qilinayotgan yechimdan, mavjud zaxiralardan, hisoblash 
texnikasining imkoniyatlaridan bog‘liq. Ushbu o‘quv qo‘llanma asosan aynan ana 
shunday muammolarni hal qilishga ko‘maklashish uchun mo‘ljallangan.