O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti abdirashidov A., Babayarov A. I



Download 4,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet68/69
Sana10.07.2022
Hajmi4,42 Mb.
#769091
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   69
Bog'liq
AbdirashidovA.BabayarovA.I.Hisoblashusullari1-qism2018 (4)

 
 
 


152 
Namuna misol.
Ushbu 

















0
22
25
;
0
11
15
;
0
13
4
15
2
2
2
z
y
z
y
x
z
y
x
nochiziqli tenglamalar sistemasining yechimlarini oddiy iteratsiyalar, Zeydel, 
Nyuton, Broyden usullari bilan 0,00001 aniqlikda toping. 
Yechish. 
Dastlab berilgan sistemani vektor fazoda vektor shakliga keltiramiz: 


.
0
22
25
;
0
11
15
;
0
13
4
15
))
,
,
(
),
,
,
(
),
,
,
(
(
)
,
,
(
)
(
2
2
2
3
2
1
T
z
y
z
y
x
z
y
x
z
y
x
f
z
y
x
f
z
y
x
f
z
y
x















F
x
F
Maple dasturi yordamida ushbu sistemaning haqiqiy yechimini topamiz: 


;
0
22
25
,
0
11
15
,
0
13
4
15
2
2
2
















z
y
z
y
x
z
y
x
fsolve
Buni uch o‘lchovli grafikda chizib ham ko‘rish mumkin (3.18-rasm): 




;
2
..
0
,
2
..
0
,
2
..
0
,
0
22
25
,
0
11
15
,
0
13
4
15
3
:
)
(
2
2
2




















z
y
x
z
y
z
y
x
z
y
x
d
ot
implicitpl
plots
with
Ushbu sistemani oddiy iteratsiyalar, Zeydel, Nyuton, Broyden usullari bilan 
0,00001 aniqlikda taqribiy yechamiz. 
1) 
Oddiy iteratsiyalar usuli
. Usul-
ning g‘oyasiga ko‘ra berilgan 
F
(
x
)=0 
sistemani 
x

Ф
(
x
) ko‘rinishga keltira-
mizki, aniq yechim 
D
={(
x
,
y
,
z
)
T
: 0

x
,
y
,
z

2} sohaga tegishli, boshlang‘ich 
yaqinlashishni 
x
0
= (1.0, 0.8, 0.9)
T
deb 
olib, yechimni 10
-5
aniqlikda topish talab 
etilsin. 
Sistemaning tenglamalarini ushbu 























25
22
25
1
)
,
,
(
;
15
11
15
1
15
1
)
,
,
(
;
0
15
13
15
4
15
1
)
,
,
(
2
3
2
2
2
1
y
z
y
x
z
z
x
z
y
x
y
z
y
z
y
x
x



3.18-rasm. Uchta sirtning bir nuqtada 
kesishishini tasvirlovchi grafik. 
ko‘rinishga keltiramiz. Bu yerda aniq yechim 
D
= {(
x
,
y
,
z
)
T
: 0

x
,
y
,
z

2} sohaga 
tegishli. 
D
sohada olingan xususiy hosilalar: 


153 
;
0
1



x

;
3
.
0
15
2
1





y
y

;
3
.
0
15
4
1




z

;
3
.
0
15
2
2





x
x

;
0
2



y

;
1
.
0
15
1
2




z

;
0
3



x

;
2
.
0
25
2
3




y
y

.
0
3



z

Ko‘rinib turibdiki, barcha xususiy hosilalar qiymatlarining moduli 1 dan kichik, ya’ni 
3
.
0




K
x
j
i

(
K
– maksimal chegaraviy qiymat), demak 3 ta noma’lumli 3 ta 
nochiziqli tenglamalar sistemasi (
m
= 3) uchun 
q

mK
= 3

0,3 = 0,9 < 1. Tanlangan
x

Ф
(
x
) bog‘lanish orqali quyidagi iteratsion formulalarni qurishimiz mumkin: 























.
25
22
25
1
;
15
11
15
1
15
1
;
0
15
13
15
4
15
1
2
1
2
1
2
1
n
n
n
n
n
n
n
n
y
z
z
x
y
z
y
x
Bu hisoblashlarni 
5
1
10





n
n
x
x
shart bajarilgunga qadar davom ettirsak, 
quyidagi jadval natijalariga kelamiz: 

x

y

z




n
n
x
x
1

1.000000000 
0.800000000 
0.900000000 

1.064000000 
0.726666667 
0.905600000 
0.07333 

1.072957037 
0.718233600 
0.901121778 
0.00896 

1.072575174 
0.716658998 
0.900634380 
9.0

10
-5 

1.072595827 
0.716681125 
0.900544005 
2.6

10
-5 

1.072569612 
0.716672146 
0.900545273 
8.2

10
-5 

1.072570809 
0.716675980 
0.900544759 
3.8

10
-6 

1.072570305 
0.716675775 
0.900544978 
5.0

10
-7 
Bu yerda topilgan 
x
7
yechim yetarlicha aniqlikda. Bunda yaqinlashish tezligini 
quyidagicha baholash o‘rinli: 
351
.
0
9
.
0
1
9
.
0
07333
.
0
1
7
7
0
1
*
7











q
q
x
x
x
x
, chunki 
8
*
7
10
6
.
7





x
x

2) 
Zeydel usuli
. Iteratsion jarayonni 
x
0
= (1.0, 0.8, 0.9)
T
boshlang‘ich yaqinlash-
ish bilan quyidagi formulalarda amalga oshiramiz (hisob natijalari quyidagi jadvalda 
keltirilgan): 


154 

























.
25
22
25
1
;
15
11
15
1
15
1
;
0
15
13
15
4
15
1
2
1
1
2
1
1
2
1
n
n
n
n
n
n
n
n
y
z
z
x
y
z
y
x

x

y

z




n
n
x
x
1

1.000000000 
0.800000000 
0.900000000 

1.064000000 
0.717860267 
0.900612934 
0.08214 

1.072475225 
0.716693988 
0.900546011 
0.00848 

1.072568918 
0.716676128 
0.900544987 
9,4

10
-5 

1.072570352 
0.716675855 
0.900544971 
1,4

10
-6 

1.072570374 
0.716675851 
0.900544971 
2,2

10
-8 
Bu yerda topilgan 
x
5
yechim yetarlicha aniqlikda. Bu yerda ham 
486
.
0
9
.
0
1
9
.
0
08214
.
0
1
5
5
0
1
*
5











q
q
x
x
x
x
, chunki 
10
*
5
10




x
x

Demak, ushbu misolni yechishda Zeydel usulining yaqinlashish tezligi yuqo-
riroq ekan. Ammo bu ijobiy hol ba’zi nochiziqli tenglamalar sistemasini Zeydel usuli 
bilan yechishda kuzatilmasligi mumkin.
3)
Nyuton usuli
. Berilgan sistema uchun ushbu 


.
0
22
25
;
0
11
15
;
0
13
4
15
))
,
,
(
),
,
,
(
),
,
,
(
(
)
,
,
(
)
(
2
2
2
3
2
1
T
z
y
z
y
x
z
y
x
z
y
x
f
z
y
x
f
z
y
x
f
z
y
x















F
x
F
belgilashlarni yuqorida qabul qilgan edik, bu yerda 




















.
0
22
25
)
,
,
(
,
0
11
15
)
,
,
(
,
0
13
4
15
)
,
,
(
2
3
2
2
2
1
z
y
z
y
x
f
z
y
x
z
y
x
f
z
y
x
z
y
x
f
Boshlang‘ich yaqinlashishni 
x
0
= (1.0, 0.8, 0,9)
T
deb olib, yechimni 10
-5
aniq-
likda topamiz. 
Usul qoidalariga ko‘ra 
J
(
x
) – Yakob matritsasini quyidagicha yozamiz: 
.
25
2
0
1
15
2
4
2
15
)
,
,
(














y
x
y
z
y
x
J
Ushbu 
x
0
= (1.0, 0.8, 0,9)
T
boshlang‘ich yaqinlashish uchun
T
)
14
.
0
,
1
.
1
,
96
.
0
(
)
(
0


x
F


155 
va 
.
25
6
.
1
0
1
15
2
4
6
.
1
15
)
(
0














x
J
Endi
 
)
(
)
(
0
0
0
x
F
u
x


J
tenglamaning yechimi quyidagicha: 












00028552
.
0
0830388
.
0
07293361
.
0
0
u
va
.
90028552
.
0
71696122
.
0
07293361
.
1
0
0
1














Download 4,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   69




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish