O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi samarqand davlat universiteti Pedagogika fakultеti Boshlang`ich ta'lim metodikasi kafеdrasi

b) Proportsional bo`lishga doir masalalar.
Masala: Bir bo`lakda 5 m gazlama, ikkinchi bo`lakda shunday 7 m gazlama bor. Agar ikala bo`lak uchun 360 so`m to`langan bo`lsa, har bir bo`lak gazlama qancha turadi?

Bahosi	Miqdori	Jami puli
Bir xil	5 ta 7 ta	? so`m 0 so’m

yechish: 5+7=12 (m)-ikkala bo`lak
3600:12=300 (so`m)-gazlama bahosi
5x300=1500 (so`m)-5 m gazlama bahosi
7x300=2100 (so`m)- 7 m gazlama bahosi
J: 1500 va 2100

2) Ikki maktabda bir xil bahoda 14 ta matematiklar portryeti olindi. 1- maktab 3000 so`m, 2-maktab 4000 so`m to`ladi. Har qaysi maktabga nechta portryet olingan?

Bahosi	Miqdori	Jami puli
Bir xil	? 14 ta ?	3000 so’m 4000 so’m

Yyechilishi: 1. 3000+4000=7000 (so`m)- jami portryet bahosi.

2. 7000:14=500(so`m) – 1 ta portryet bahosi.
3. 3000:50=6-1-maktab olgan.
4. 4000:500=8 ta-2- maktab olgan.


v) Ikki ayirmaga ko`ra noma'lumni topishga doir masalalar.
Masala: Bir to`pda 3 m gazlama, ikkinchi to`pda 7 m shunday gazmol bor. Ikkinchi to`pdagi gazmol birinchisiga qaraganda 2400 so`m ortiq turadi. 1 m gazmol qancha turadi? 3 m- chi? 7 m- chi?

3 m
8

Bahosi	Miqdori	Jami puli
Bir xil	3m 7m	? ? 2400 so`m ortiq

2400 so’m

7 m
Yechish: 1) 7-3=4 (m) – 2400 so`m turadi

2) 2400:24=600 (so`m) – 1 m gazmol bahosi
3) 600x3=1800 (so`m)- 3 m gazmol bahosi
4) 600:7=4200 (so`m) – 7 m gazmol bahosi
5) 4200-1800=2400 (so`m) – 2 – tup 1- tupdan shuncha qimmat.