O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi samarqand davlat chet tillar instituti m. X. Lutfillayev

Axborot  xavfsizligini  ta‘minlashning  biometrik  usullari
. Hozirgi  vaqtga 
kelib,  kompyuter-kommunikasiya  texnologiyalari  kundan-kunga  tez  rivojlanib 
bormoqda. Shu sababli ham kompyuter texnologiyalari kirib bormagan sohaning o‘zi 
qolmadi,  desak  xato  bo‘lmaydi.  Ayniqsa  ta‘lim,  bank,  moliya  tizimlarida  ushbu 
zamonaviy  texnologiyalarni  qo‘llash  yuqori  samara  bermoqda.  Shu  bilan  birga 
axborot havfsizligiga bo‘lgan tahdid ham tobora kuchayib borayotgani hyech kimga 
sir  emas.  Demak,  hozirgi  davrning  eng  dolzarb  muammolardan  biri  axborot 
havfsizligini ta‘minlashdan iborat. 
Kriptografiya
  -  axborotlarni  aslidan  o‘zgartirilgan  holatga  o‘tkazishlarning 
matematik  uslublarini  topish  va  takomillashtirish  bilan  shug‘ullanadi.  Dastlabki 
sisitemalashgan  kriptografik  uslublar  eramiz  boshida,  Yuliy  Sezarning  ish  yuritish 
yozishmalarida  uchraydi.  U  biror  ma‘lumotni  mahfiy  holda  biror  kishiga 

---

 
135 
yetkazmoqchi  bo‘lsa,  alfavitning  birinchi  harfini  alfavitning  to‘rtinchi  harfi  bilan, 
ikkinchisi  beshinchisi  bilan  va  hokazo  shu  tartibda  almashtirib  matnning  asli 
holatidan shifrlangan matn holatiga o‘tkazgan.