O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Ildizmevalar - yo’g’on, go’shtdor, ildizli o’simliklar. Oziq-ovqat va hayvonlarga ozuqa uchun (lavlagi, sabzi va boshqalar) ishlatiladi.
Tuganakmevalar - yer osti poyalarda uglevodlarga boy tuganaklar hosil qiluvchi o’simliklar (kartoshka, yer noki). Ular oziq-ovqat, hayvonlar ozuqasi, texnik qayta ishlash uchun foydalaniladi.
KONSENTRAT VA TURLI OZUQALAR. Konsentratlarga 1 kg tarkibida 0,5 kg dan ortiq hazmlanuvchi to’yimli moddalari (yoki 0,65 ozuqa birligidan ortiq) bor ozuqalar kiradi. Bularga don ozuqalar, texnik ishlab chiqarish qoldiqlari (tegirmon va yog’-ekstraksiya sanoati, kraxmal, qand lavlagi, spirt, pivo ishlab chiqarish sanoati va boshqalar qoldiqlari) kiradi.
Don ozuqalar - g’alla-don ekinlari doni (makkajo’xori, arpa, suli, bug’doy, javdar, jo’xori, don chiqitlari va boshqalar) va dukkakli don (ko’k no’xat, burchoq va shunga o’xshash)lar kiradi, bular oziq-ovqat va ozuqabop ekinlar sifatida yetishtiriladi.
Dert - hayvonlarga ozuqa uchun yirik maydalangan don.
SANOAT IShLAB ChIQARISh ChIQINDILARI. 1. Kraxmal sanoati - quritilgan kartoshka turpi, quritilgan kleykovinA*.
2. Pivo va spirt sanoati - barda, dubovina, quritilgan pivo xamirturishi.
3. Lavlagi qand sanoati - jom, patokA*.
4. Yog’ ekstraksiya sanoati - kunjara, shrot.
Kunjara - urug’larni presslash yo’li bilan yog’i olingandan keyin qoladigan mahsulot, tarkibida 4-8 % yog’ va 30-40% protein bo’ladi.
Shrot - moyli urug’larni ekstraksiya yo’li bilan yog’i olingandan keyin qoladigan mahsulot, tarkibida 2% dan kam yog’, 30-40% protein bor.
HAYVON MAHSULOTLARIDAN OLINADIGAN OZUQALAR. Bu guruhga hayvonlarni qayta ishlashda chiqadigan chiqindilar: sutni qayta ishlashdan obrat, sivoratka va boshqalar; baliq sanoatida baliq uni kabilar kiradi.
Omixta ozuqalar - maxsus tayyorlangan aralashma bo’lib, unga turli quruq holdagi ozuqalar kiradi. Agar bu aralashmaga hayvon yoki parranda uchun zarur ozuqalar kiritilgan bo’lsa, to’la rasionli omixta yem deb yuritiladi. Faqat ozuqa va konsentrat aralashtirilgan bo’lsa, qo’shimchali omixta yem deyiladi.