O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Shuvoq
Shuvoq (Artemisia diftusa K.) astradoshlar oilasiga kiruvchi kup yillik, chala Bo’ta yem – xashak usimligidir. Buyi 50 – 70 sm gacha yetadi. Asosan takir va shur tuproklarda usadi, ammo yer osti s uvi yakin soy va daryo yokalarida xam uchraydi. Barglari reduksiyalashgan, gullari mayda bulib, barg kultigida joylashgan .
Shuvok (Artemisia)ning kup va bir yillik xisoblangan bir necha turlari ma’lum. Ammo barchasi xam murakkab (astradosh) guldoshlar oilasiga kiruvchi chala Bo’ta xisoblanadi.
Shuvok yaylovlarda usadigan erta baxorgi, kuzgi va kishki ozukabop usimlik. Shuningdek tarkibida efemer moylari (sassik xidli) bulishligi bir tomondan chorva mollarining ishtaxasini kuzgatsa, ikkinchitomondan yomon okibatlarga olib kelishi xam mumkin.
Shuvokning kuyidagi turlarini urganish maksadga muvofikdir.


Singren
Singren (Astragalus Z. Fabaceae) Markaziy Osiyoda Korakum, Kizilkumda usadigan endemik tur. Uzbekistonda Buxoro viloyatida va Korakalpogistonda usadi.
Singren dukkakdoshlar oilasiga kiradigan Bo’ta usimlik. Uning ildiz sistemasi ukildiz bulib, yerga 1,5 –2 m gacha usib kiradi. Buyi 50 – 65 sm ga yetadi, bir yillik novdalari uzun (13 – 22 sm), yoyik usadi, ok rangda, yenbargchalari bandiga va bir biriga kushilib usgan. Barglari murakkab barg, tok patsimon, yukoridagilarida bitta, pastkilarida 3-5 tadan bargchasi bor. Barg bandi kattik, saklanib koladi, lekin tikan kabi sanchilmaydi. Bargchalari tuxumsimon, nishtarsimon, chizikli, siyrak tukli.
Tupguli uzunligi 6 – 22 sm bulgan kup gulli shingil. Tojbarglari pushti. Mevasi bandsiz dukkakdan iborat: dukkagi chuzik tuxumsimon, uzunligi 5 – 6 mm keladi, tumshukchali, kup urugli. Urugi buyraksimon, tuxumsimon kavarik shaklda, uzunligi 2,5 – 3,0 mm, eni 1,5 mm keladi, och sarik, xolli yoki xolsiz .

a

b

s

Rasm 5. Singryen: a) umumiy ko’rinishi, b) novdasi, s) urug’lari