O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti geografiya va ekologiya fakulteti ekologiya kafedrasi

Gidrosferadagi chuchuk suv resurslari (M. I. Avovich, 1974 va K. S. Losev, 1989 
ma’lumotlari asosida tuzilgan). 
Gidrosfera qismlari
Chuchuk 
suvning 
xajmi, km
3
hisobida 
Gidrosferaning 
shu 
qismga 
nisbatan 
% 
hisobida 
Chuchuk 
suvning 
umumiy 
xajmiga 
nisbati % hisobida 
Muzliklar...... 
24000000 
100 
85 
Er osti suvlari.... 
4000000 
6,7 
14 
Ko’llar va suv omborlari. 
150000 
5,5 
0,6 
Tuproqdagi namlik . 
83000 
98 
0,3 
Atmasferadagi namlik. 
14000 
100 
0,06 
Daryo suvlari.......... 
1200 
100 
0,004 
Hammasi......... 
28253200 
1,7 
100 
2) Muzlik suvlaridan foydalanish. 
Er yuzidagi umumiy suv miqdrining 1,65%ini muzliklardagi suv tashkil qiladi. 
Muzliklarda 24 mln km
3
suv to’plangan bo’lib bu dunyodagi chuchu suvning 85%ini tashkil 
qiladi. Birgina O’rta Osiyo tog’lari muzliklaridagi chuchu suvning miqdori 5200 km
3
atrofida 
bo’lib, shu mintaqadagi daryolarning yillik suv miqdoridan 40 marta ko’pdir. 
Dunyodagi muzliklar asosan Arktikada, Antarktidada va Grinlandiyada joylashgan 
bo’lib, ba’zan dengizga uzulib tushib, Ayzberglarni hosil qiladi.
Uzunligi 100 km eni 50 km, qalinligi 200 m keladigan ayzbergda 1000 km
3
chuchuk suv 
mavjud. Bu O’rta Osiyo daryolarining o’rtacha yilli oqimidan 8 marta ko’p. 
3) Okean va dengiz sho’r suvlaridan foydalanish. 
Hozir dunyoda 800 dan ortiq sho’r suvlarni chuchuklashtiruvchi inshoatlar so’tkasiga 1,7 
mln m
3
suvni chuchulashtirib bermoqda. Shuning 90% i faqat ichish uchun ishlatilmoqda. 
AQShning janubiy rayonlarida, Afrikaning ba’zi joylarida va Qozog’istondagi Shevchenko 
(Mang’ishloq yarim oroli) shahrida bunday ishlar amalga oshirilmoqda (sutkada 86,4 ming m
3
). 
Bu chuchuklashtirish inshoati atom energiyasi asosida ishlaydi.
4) Yog’in suvlaridan foydalanish. 
 
Sardoba chir, taqirlarda yong’in suvlari to’planadi. O’rta osiyoning 1ga taqir erida 15-20 
ming m
3
suv to’plash mumkin. Taqrlarda yoqqan yog’inning 60% ini to’plab qolish mumkin. 
O’rtacha yillik yog’in miqdori 370 mm bo’lgan va hajmi 9,6 x 14,4 km maydon asfaltlansa yiliga 
30 mlrd litr yog’in suvini to’plash va u bilan 100000 kishini chuchuk suvga bo’lgan talabini 
qondirish mumkin.