O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat chet tillar instituti roman-german filologiyasi fakulteti

 
1.2. Sifat asosiy so’z turkumlaridan biri sifatida 
1.2.1. Italyan tilida sifat so’z turkumi 
Italian tilda sifat (aggettivo) mustaqil so’z turkumi bo’lib, otga aniqlik 
tushunchasini yoki uning xususiyatini ifodalab keladi. Sifat – aggettivo: eski lotin 
tilidan kirib kelgan bo’lib, “adiectivu(m)” 
aggiungere 
ya’ni “qo’shimcha qilmoq’’ 
degan ma’noni anglatadi. Sifat rod va son kategoriyasida o'zgaradi, ot so'z
 
turkumidagi so'zga xususiyat yoki aniqlik tushunchasini ifodalaydi. Aniqlovchi 
sifatlarga (ko'rsatuvchi olmoshlar 
(-mana bu uy
), egalik olmoshlari (
mening uyim
), 
sonni ifodalovchi sifatlar 
(ikkita uy), 
noaniq sifatlar 
(ayrim uylar)
, so'roqni 
ifodalovchi sifatlar 
(qaysi uy?).
 
 
Italian tilida sifat asosan ikkita funksiyaga ega:
1
.Sifatning otga to'gridan tog'ri bog'lanishi; ushbu holat aniqlovchi sifat 
hisoblanadi.Mas: un film interessante 
(qiziqarli film), 
una ragazza bellissimo 
(juda 
chiroyli qiz), 
una persona simpaticissima 
(juda yoqimtoy kishi). 
un viaggio 
indimenticabile 
(esdan chiqmaydigan sayohat).
2. 
Sifatning otga ot kesim yordamida bog’lanishi; Mas: 
questo idea mi sembra 
interessante (mana bu hujjat menga qiziqarlidek tuyulyapti), quel film e’ bellissimo 
(o'sha kino juda chiroyli).
 
Italian tilida sifatlar ot so'z turkumiga yoki fe’l so'z turkumiga
oid so'zlarga 
birnechta sifat yasovchi suffiks va prefikslar qo'shilishi yordamida
yasaladi
4
. Mas: 
-abile – amare-amabil, mangiare-mangiabile, cantare-cantabile (sevmoq-sevimli, 
yemoq-yeyimli, kuylamoq-kuylab bo'ladigan). -ibile – prevedere-prevedibile, 
4
Bu haqda II bobda to’liqroq ma’lumot berib o’tilgan. 

---

12 
aprire-apribile (oldindan ko'rmoq-oldindan
 
ko'rib bo'ladigan, ochmoq-ochib 
bo'ladigan).
 -
evole – mutare-mutevole o mutabile (o'zgartirmoq -o'zgaruvchan).
Otlarga qo'shilib sifat yasovchi qo'shimchalarga quyidagilar kiradi: 
-oso
- 
fumo-fumoso, studio-studioso, noia-noioso (-tutun-tutunli, o'qish-o'qimishli, 
zerikish-zerikarli). -istico – artista-artistico (san'at-san'atkor). -ale – centro-
centrale, forma-formale (markaz-markaziy). -ano – mondo-mondano (jahon-
jahongir).-ico ‘‘-iko antik grek tilidan kelib chiqqan’’ – demokrazia-demokratico, 
politica-politico (demokratiya-demokratik, siyosat-siyosiy). 
Geografik sifatlarni yasovchi qo'shimchalarga quyidagilar kiradi: 
-itano/-
etano – Palermo-palermitano, (Palermo-palermolik), Napoli napoletano (Napoli-
neapollik). -ese – Ungheria-ungherese, (Vengriya-vengriyalik), Torino-torinese 
(Turin-turinlik) -ino – Parigi-parigino (Parij-parijlik), Firenze-fiorentino 
(Florentsiya-florensiyalik), -ano – Roma-romano(Rim-rimlik). 
Sifatlar, sifatlovchi hamda aniqlovchilarga bo'linadi. – Sifatlovchi sifatlar 
otlarga qo'shilib. narsa va predmetlarning xususiyatini, belgisini ifodalaydi 
(chiroyli, xunuk. yaxshi. yomon, issiq, sovuq, katta, kichik, boy, kambag'al, eski. 
yangi, oq, qora va xok). 
– Aniqlovchi sifatlar otga aniqlik tushunchasini kiritib. 
uning tegishliligini, xolatini, miqdorini. sonini ifodalaydi 
(mening, sening, bu, u. 
ko’p, xech kim. bir, ikki. birinchi, ikkinchi 
va hok). 
Sifatlar rod, (jens va mujs), son – birlik va kp’plikda o’zgaruvchan yoki 
o’zgarmaydigan bo’ladi. 
Guruh 
Birlik 
ko’plik 
i
I 
mujskoy rod
jenskiy rod 
- о 
- e 
- a 
- i
I
II 
mujskoy 
va 
jenskiy rod 
- e 
- i 
Ayrim sifatlar faqatgina son kategoriyasida o'zgaradi (birlik va ko'plik). lekin 
rod ( mujs. va jens ) da o'zgarmaydi, ya'ni har ikkala rodda ham bir xil qo'shimcha 
oladi. Masalan; Mujskoy va jenskiy rodda 
“elegante” 
so’zi birlik va ko’pligi bir 

---

13 
xil bo’adi: 
elegante- eleganti- xushbichim. 
Boshqalari faqatgina ko'plikda rod 
kategoriyasini o'zgartiradi. mujskoy rod: