O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti V. Yu. Ahrorov

uning subyektiga
aylanadilar. 
Dialog jarayonida o‘qituvchi bilan o‘quvchilar o‘rtasida fikrlar almashinuvi, 
bilimlarni o‘zaro muhokama qila olish uchun real sharoit yaratiladi. Lekin dialogni 
tashkil etishdan avval o‘qituvchi auditoriyaning u yoki bu xususda bilimlar va 
167

---

tasavvurlarga ega bo‘lishini inobatga olishi zarur, aks holda o‘zaro muloqot 
samarasiz va mazmunsiz tortishuvga aylanib ketishi mumkin. Dialog jarayonida uni 
tashkil etgan shaxs auditoriyaning u yoki bu muammo yuzasidan bilimlarini 
diagnostika qilish va shunga mos tarzda o‘z ishini tashkil etish imkoniyatiga ega 
bo‘ladi. Aynan shu holat dialogning eng muhim psixologik ahamiyatidir.
Polilog
– guruh ichidagi munozaradir. U tinglovchilar yoki o‘quvchilarning 
faolligini yanada oshirish, ulardagi ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirish maqsadida 
ishlatiladi. Polilog jarayonida guruh a’zolarining har biri muhokama qilinayotgan 
masala yuzasidan o‘z fikrini bildirish imkoniyatiga ega bo‘ladi, o‘qituvchi esa ushbu 
jarayonning tashkilotchisi sifatida o‘quvchilar yoki talabalar faoliyatiga bevosita 
aralashmaydi. Bu usul dars mavzusi ko‘proq nazariy xarakterli bo‘lib, yangi 
g‘oyalardan ularning amaliy jihatlari keltirib chiqarilishi zarurati bo‘lganda qo‘l 
keladi. Lekin bu usul mashg‘ulotlar yoki muloqot darslari endi boshlangan paytda 
o‘tkazilishi maqsadga muvofiq emas, chunki polilog uchun o‘qituvchi bilan 
hamkorlikda ishlash tajribasidan tashqari yoshlarga o‘sha soha yuzasidan ma’lum 
bilimlar majmui hamda hamkorlikda ishlash tajribasi zarur. Dialog va polilog 
texnikasini yaxshi egallagan muallim munozara yoki bahsni samarali tashkil etishga 
layoqatli bo‘ladi. Shuni alohida ta’kidlash lozimki, munozarani samarali tashkil etish 
qobiliyati o‘z-o‘zidan shakllanmaydi, buning uchun o‘qituvchi umuman munozara 
metodikalarining mohiyati va uni tashkil etish yo‘llarini ilmiy-amaliy jihatdan bilishi 
kerak.