O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarkand davlat arxitektura qurilish instituti

Nazorat uchun savollar.
1.
YOg‘och qurilmalarining chegaraviy holatlarining qaysi guruhlari bo‘yicha hisoblanadi va 
ularning mustahkamlik shartlari qanday izohlanadi? 
2.
CHo‘zuluvchi elementlarda kesim yuzasining kuchsizlanishi qanday e’tiborga olinadi? 
3.
Siqiluvchi elementlar mustahkamlik va turg‘unlik sharti bo‘yicha qanday hisoblanadi? 
4.
YUklarning me’yoriy va hisobiy qiymatlari qanday aniqlanadi? 
5.
Materiallarning siqilish, cho‘zilish va qirqilishdagi hisobiy qarshiligi nima va ular qanday 
aniqlanadi? 
салқилик 

---

7-maruza: EGILUVCHI ELEMENTLAR XISOBI
 
Egiluvchi elementlarga to‘sinlar, taxta to‘shamalar, qoplamalar va 
turli yopmalar kiradi.
Egiluvchi elementda ko‘ndalang yoyiq q,to‘plangan R yuklardan eguvchi 
moment M va kesuvchi kuch Q paydo bo‘ladi. 
Masalan, bir ravoqli sharnirli birikkan to‘sinda, tekis taqsimlangan (q) yukdan 
2 
M 

q 

l
8 
bo‘ladi. 
va ravoq o‘rtasida joylashgan R yukdan 
M 

P 

l
4 
egiluvchi moment paydo 
7.1.-rasm. To‘sinning hisobiy sxemasi. a) to‘sin bo‘ylab yoyilgan yuk bo‘yicha; 
b) bir nuqtaga to‘plpngpn yuk bo‘yicha. 
Eguvchi moment ta’sirida kesim yuzasida eguvchi normal kuchlanish (

) paydo 
bo‘ladi. Demak, kesim yuzasining ustki qismida siquvchi va pastki qismida esa 
cho‘zuvchi kuchlanish payda bo‘ladi (6.2-rasm). SHu sababli, element egiladi. 
Egiluvchi elementning kesim yuzasida normal kuchlanish balandlik bo‘ylab 
notekis taqsimlangan bo‘ladi. Dastlab, ya’ni hisobiy bosqichda yog‘och elastik 
ishlaydi va kuchlanish deyarli to‘g‘ri chiziqli bo‘ladi, keyingi bosqichlarda esa bu 
qonuniyat buziladi va kuchlanish egri chiziqli ko‘rinishga ega bo‘ladi. Bu holatni 
quyidagi rasmdan ham ko‘rish mumkin. 
7.2-rasm. Kesim yuzasi bo‘yicha normal kuchlanish epyurasi.