Ustki belbo uzluksiz bulsa, tugundagi bolt uning ikki yonidan turtib chikadi
va unga xovonlar birikadi. Ostki belbo bir juft metall burchakdan tayyorlanadi.
Xovonlar chorkirra yoki taxtalardan elimlab tayyorlanadi va uchlariga metall
koplama maxkamlanadi. Ulardagi teshikka ustki va ostki belbolarning tugun bolti
kirgiziladi.
Metall kismlarning ulchamlari kamaytirish maksadida bitta fermada ikki
xildan ortik bulmagan metall koplama kullash tavsiya etiladi: biri ustki belbo
tugunlari uchun, ikkinchisi ostki belbo tugunlari uchun.
Elimlangan yog‘och elementli kupburchak kurinishidagi metall-
yog‘och fermalar eni 36 m gacha bulgan bir oralikli sanoat va kishlok-xujalik
binolarini yopishda kullaniladi. Fermaning balandligi oralikning
1
/
6
-
1
/
7
kismiga
teng. Ustki belbo yoyning ichiga yoki tashkarasiga chizilgan kupburchak shaklida
buladi. Ustki belbo panellari bir xil uzunlikdagi turi chizikli elementdan tashkil
topib, chorkirra yoki elimlangan taxtalardan yasalishi mumkin, zurikishlar
tugundagi metall yostikchalar orkali uzatadi.
Ostki belbo, odatda, ikkita metall burchakdan tayyorlanadi. Tugunlar esa
ustki belboi elimlangan yoysimon fermalardagi kabi kabul kilinadi. Ustki belbo
tugunining birlashadigan joyiga metall yostikcha joylashtiriladi, yoysimon
fermalardan farkli ularok, tugundagi yostikchalar belbo sinik chizikli bulgani
uchun pona shakli buladi.
Tugundagi yostikchalar zurikishlarning nomarkaziy taosirini taominlaydi va
natijada teskari eguvchi moment xosil buladi. Bu esa ustki belbo kesimini
kamaytirishga imkon beradi. Panjara xovoni xamda ustuni ustki va ostki
belbolarga juft koplamalar yordamida birikadi, kashaklangan uchlariga burama
mixlar bilan maxkamlanadi va tugun boltiga kiygiziladi.
Ostki belbo tuguni konstruksiyalari shunga uxshash yoysimon fermalaridan
farklanadi, chunki yoysimon fermalarda panjara elementlari sezilari uchun,
zurikish esa kam. Tugunlarda ostki belbokka makazdan kochma kilib
maxkamlanish ruxsat etiladi. Ostki belboning ulanish joyi ixtiyoriy erda bulishi
mumkin.
Kupburchakli fermalar segmentsimon fermalar kabi xisoblanadi. Ustki
belbo ikki oralikli uzluksiz tusin kurinishida va markazdan kochma sikiluvchi
element kabi xisoblanadi. YOg‘och kuriganda va egilish xisobiga kuchuvchanlik
sodir bulishini, belbo o‘rtasidagi tayanch utirishi mukarrarligi natijasida, shu
nuktadagi momentni nolga teng deb, ustki belboni tugun oralii uzunligiga teng
bulgan bir oralikli tusin deb karash mumkin.
Panjara elementlari ekssentrik maxkamlanganda ostki belbo nomarkaziy
chuziluvchi element kabi xisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: