O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti fizikaviy kimyo kafedrasi

V. XULOSALAR 
94 
VI. ADABIYOTLAR 
95 

---

4 
I.
 
KIRISH 
Mavzuning dolzarbligi.
Ma‘lumki, efir moylari tibbiyotda dorivor 
moddalar, oziq-ovqat sanoatida hid beruvchi sifatida hamda parfyumeriyada keng 
qo‗llaniladi [29,93,98]. O‗zbekiston xududi aynan efirmoyli o‗simliklarga juda boy 
bo‗lib, ulardan efir moylarini sanoat miqiyosida ajratish bilan shug‗ullanuvchi 
korxonalar 
mavjud 
emas. 
Respublikamizning farmatsevtika tarmog‗ini 
rivojlantirishga yo‗naltirilgan investitsiya loyihalarini amalga oshirishga xorijiy va 
mahalliy investitsiyalarni faol jalb etish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish, 
dorivor o‗simliklar xomashyosini yetishtirishning noyob sharoitlarini inobatga 
olgan holda mahalliy dorivor vositalar bozorini o‗zimizda ishlab chiqarilgan yuqori 
sifatli dori vositalari bilan to‗ldirish, ularni chuqur qayta ishlash hamda yuqori 
qo‗shilgan qiymatli farmatsevtika mahsulotlari ishlab chiqarishni tashkil etish, 
shuningdek, Qoraqalpog‗iston Respublikasi, Jizzax, Namangan, Sirdaryo, 
Surxondaryo hamda Toshkent viloyatlarining ishlab chiqarish va resurs 
salohiyatidan kompleks hamda samarali foydalanish asosida yangi ish o‗rinlarini 
yaratish va respublikamiz aholisi daromadlarini oshirish maqsadida 2017 yil 13 
mayda O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoev ――Nukus-farm‖, 
―Zomin-farm‖, ―Kosonsoy-farm‖, ―Sirdaryo-farm‖, ―Boysun-farm‖, ―Bo‗stonliq-
farm‖ va ―Parkent-farm‖ erkin iqtisodiy zonalarini tashkil etish to‗g‗risida‖gi 
farmonga imzo chekdi [1]. 
Farmonning ijrosini ta‘minlash, efir moydari ishlab chiqarilishini 
jonlantirish no‗qtai nazaridan efirmoyli o‗simliklar tarkibidan efir moylarini 
ajratishning yangi texnologiyalarini ishlab chiqarish va maqbullashtirish, ularning 
tarkibini o‗rganish katta amaliy ahamiyatga ega.
Murakkab tarkibli engil uchuvchan birikmalar aralashmasidan iborat bo‘lgan 
efir moylari kimyoviy tarkibini o‘rganishda ham yuqoro samarali ajratish, ham 
analiz usullarini o‘zida mujassamlashtirgan gazoxromato-mass-spektrometriya 
(GX-MS) usulining o‘rni beqiyosdir [26]. Shuning uchun ham Pimpinella Anisum 
L. o‗simligidan ajratib olingan efir moyining fizik-kimyoviy ko‗rsatkichlarini

---

5 
aniqlash va kimyoviy tarkibini GX-MS usulida o‗rganish dissertatsiya 
vazifalarining bir bandi sifatida olingan.