O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti djumanov Olim Isroilovich kompyuter tarmoqlari samarqand davlat universiteti ilmiy kengashi Tomonidan 5330600 -dasturiy injiniring

Internet gigienasi: 10 ta oddiy qoida

• 
  1. Havolani bosishdan oldin ular qaysi saytga yo‘llashini tekshiring. Buning uchun havola ustiga sichqoncha kursorini olib boring. Agar sizga bir saytga kirish taklif etilayotgan bo‘lsa-yu, havolada boshqa saytning nomi yozilgan bo‘lsa, demak bu yerda nimadir bor.
  
• 
  2. Shaxsiy ma’lumotlarni kiritishdan oldin brauzerning manzillar qatorini bir tekshirib ko‘ring. U yerda nimadir shubhali yozuv ko‘rinsa, masalan, odatiy odnoklassniki.ru o‘rniga odnokashnik.ru yoki vkontakte.ru emas, vkontokte.rukabilar yozilgan bo‘lsa, qalbaki saytga kirgan bo‘lasiz. Bu yerda kiritgan shaxsiy ma’lmotlaringiz qalloblar qo‘liga tushadi va sizning nomingizdan tanishlaringizga spamlar, viruslar yuborishda qo‘llanilishi mumkin.
  
• 
  3. Pochtangizga, ijtimoiy tarmoqdagi sahifangiz yoki vatsap, m-agent kabi messenjerlarga keladigan notanish havolalarni bosmang. Hatto tanish odamlardan kelgan bo‘lsa ham, juda ehtiyot bo‘ling. Chunki tanishingizning akkaunti buzilgan bo‘lishi va uning nomidan boshqalar spam tarqatishayotgan bo‘lishlari mumkin.
  

• 
  4. Pochtangizga, messenjeringizga kelgan notanish fayllarni ko‘chirmang. Hatto tanishingiz yuborgan bo‘lsa ham, oldin undan bu nima fayl ekanligini so‘rab-surishtiring.
  
• 
  5. Zamonaviy qidiruv tizimlari va brauzerlar, masalan Google Chrome, kirmoqchi bo‘lganingiz saytda viruslar borligi haqida ogohlantiradi. Mana shunday ogohlantirishga e’tiborli bo‘ling.
  
• 
  6. Shubhali reklama bannerlarini bosmang, ayniqsa bir pasda boyib ketishni taklif qiladigan, o‘ta manfaatli xizmatlar, bepul servislar taqdim etadigan reklamalarga umuman yaqinlashmang.
  
• 
  7. Saytlar, o‘yinlar va dasturlarni buzish, kodlarini ochish dasturlari juda shubhalidir. Noqonuniy xizmat taqdim etayotgan sayt yoki dastur hech qachon toza bo‘lmaydi. Ularning xizmatidan foydalanaman deb, o‘zingiz qurbonga aylanishingiz turgan gap.
  
• 
  8. BitTorrent, DirectConnect va boshqa fayllar almashinuvi tarmoqlaridan yuklanadigan fayllarga ehtiyot bo‘ling. Ushbu tarmoqlarga fayllar foydalanuvchilar tomonidan yuklangan bo‘lib, ular o‘zlari bilmagan holda viruslar yuklab qo‘ygan bo‘lishlari ham mumkin.
  
• 
  9. Brauzerlar, ayniqsa Internet Explorerning eski talqinlarini ishlatmang. Virus yozuvchilar eski talqinlardagi «bag» – nuqsonlarni topib, ulardan foydalanadilar. Yangi talqinlarda esa nuqsonlar bartaraf etilgan bo‘ladi.
  
• 
  10. JavaScriptni o‘chirib qo‘ying. Aksariyat saytlar usiz ham bemalol ishlayveradi. Mozilla Firefox brauzeridan foydalanadigan bo‘lsangiz, Noscript plagini yoqib qo‘ying, bu notanish saytlarning skriptlarinigina o‘chirib qo‘yish imkonini beradi.