O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Komission  taqdirlashlar.
  Ular  turagent  va  turoperator  hamkorligi 
shartlarining  negizi  hisoblanadi.  Komission  taqdirlash  ikki  funksiyani  bajaradi: 
birinchidan, turagentning yagona daromad manbai bo‘lib xizmat qiladi; ikkinchidan, 
uni  faol  ishlashga  rag‘batlantiradi.  Agar  turagent  o‘zini  komission  taqdirlanishi 
oshishidan  manfaatda  bo‘lsa,  turoperator  uchun  har  qanday  komission  oshirilish 
uning  shaxsiy  daromadining  kamayishini  bildiradi.  Turoperator  va  turagent 
o‘rtasidagi munosabatlarda hamisha differensiyalashgan, tamoil jihatidan progressiv 
komission  narx  qo‘llaniladi:  turagent  qancha  ko‘p  tur  sotsa,  unga  to‘lanadigan 
komission  taqdirlash  shuncha  yuqori  bo‘ladi.  Komission  taqdirlashning  quyidagi 
turlari  mavjud: 

 
turoperator  va  turagent  hamkorligining  dastlabki  bosqichida  o‘sib 
boruvchi hajm uchun minimal darajada bazaviy komissiya; 

 
nomavsumiy  turlarni  sotishni  rag‘batlantirish  uchun  qo‘shimcha 
nomavsumiy komissiya qo‘llaniladi; 

 
qo‘shimcha  komissiya  guruh  turlarni  (15-20  kishi)  sotish  uchun  ham 
to‘lanadi; 

 
qo‘shimcha  komissiya  turlarni  sotishning  yillik  hajmiga  muvofiq 
mo‘ljaldan ziyodi uchun ham ko‘zda tutiladi (retrafaol komissiya); 

 
qo‘shimcha komissiya turagentning barqaror ishi uchun to‘lanadi. 
Komission  taqdirlashdan  tashqari,  turagent  ishini  rag‘batlantirish  uchun  
boshqa raqobatlantirish  choralaridan ham  foydalaniladi,  masalan,  bonuslar  to‘lash, 
ya’ni turlarni belgilangan hajm (norma)dan ortiq sotib, oshirib bajargani uchun qayd 
etib qo‘yilgan summa to‘lash, bepul safar yo‘llanmasi, qimmatbaho suvenirlar bilan 
taqdirlash.