O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti tarix fakulteti

Manbalar va adabiyotlar 

 

 

Alimov I va b. Arxivshunoslik. Toshkent, 1997. 

 

Teoriya i praktika arxvnogo dela v SSSR. Moskva, 1980. 

 

 

15 - Mavzu: Arxiv hujjatlaridan foydalanishning maqsad va shaklari 

 

Reja: 

1.

 

Arxiv hujjatlaridan foydalanishning maqsadlari 

2.

 

Arxiv hujjatlaridan foydalanish shakllari 

3.

 

Arxiv hujjatlaridan foydalanishning hisobi 

 

 

Arxivlarning  faoliyati  jamiyatga,  fanga 

xizmat  qilishga  qaratilgandir.  Arxivlar  o’z 

fondlaridagi  hujjatlardan  tadqiqotchilarning, 

aholining har tomonlama foydalanishini ta’min etishlari kerak. 

Arxiv hujjatlaridan foydalanishning 

maqsadlari 

---

 

64 

 

 

 

Hozirgi kunda arxivdagi hujjatlardan ilmiy, xo’jalik, targ’ibot va tashviqot, 

o’quv-tarbiya maqsadlarida, shuningdek fuqarolarning ijtimoiy-huquqiy va mulkiy 

manfaatlarini qondirish maqsadida foydalaniladi. 

Olimlar  arxivlardagi  hujjatlardan  ilmiy  maqsadlarda  foydalanib,  dolzarb 

ilmiy  muammolarni  yechishlari  mumkin.  Arxiv  manbalari  ayniqsa  tarix  fanining 

rivojlanishi  uchun  g’oyat  muhimdir.  Tarix  fanining  ilmiy  xulosalari  asosan  arxiv 

hujjatlarida  keltirilgan  faktik  materiallarni  o’rganish,  ularni  tahlil  etish  va 

umumlashtirish  asosida  yuzaga  keladi.  Arxivlardagi  hujjatlarga  faqatgina 

tarixchilar emas, balki tilshunos va adabiyotshunoslar, san’atshunoslar, me’morlar, 

biologlar, mediklar hamda boshqa fan va madaniyat vakillari murojaat qiladilar. 

Arxiv  hujjatlaridan  xalq  xo’jaligini  rivojlantirish  maqsadida  ham 

foydalaniladi. Arxiv materiallari iqtisodiyotni tashkil etish va boshqarishda, sanoat, 

transport, qishloq xo’jaligi va boshqa sohalarni yuksaltirishda muhim o’rin tutadi. 

Arxivlar  adabiyot  va  san’atning  rivojiga  ham  katta  hissa  qo’shmoqdalar. 

Yozuvchilar,  rassomlar,  me’morlar,  kino  va  teatr  xodimlari  kitoblar,  maqolalar, 

ocherklar,  ssenariylar  yozishda,  me’morchilik  obidalarini  ta’mirlashda,  asarlar 

to’plamini yaratishda arxiv hujjatlardan keng foydalanmoqdalar. 

Arxivlar  maktab  va  maorif  sohasida  ham  muhim  ishlarni  amalga  oshirishi 

mumkin.  Hujjatlardan  tarix  darslarida  foydalanish  o’quv  jarayonining  samarasini 

oshiradi.  Arxiv  hujjatlaridan  maktabda  o’lkashunoslik  ishlarini  tashkil  etishda 

foydalanish  mumkin.  Oliy  o’quv  yurtlarida  tarix  darslarida  arxiv  materiallaridan 

keng  foydalanish  maqsadga  muvofiqdir.  Hujjatlardan  foydalanish  darslarni 

jonlantiradi, 

talabalar 

olayotgan 

bilimlarni 

mustaxkamlaydi, 

yoshlarda 

vatanparvarlik tuyg’ularini shakllantiradi. 

Arxiv  hujjatlari  fuqarolarning  ijtimoiy-huquqiy  ehtiyojlarini  qondirishga 

xizmat qiladi. 

 

 

Arxi

v 

hujj

atlaridan foydalanishning quyidagi shakllari mavjud: 

1.

 

arxiv  ma’muriyatining  tashabbusi  bilan 

tashkilot  va  muassasalar  hamda  jamoatchilikni  mavjud  hujjatlar  haqida 

xabardor qilish; 

2.

 

arxiv materiallarini nashr etish; 

3.

 

arxivlar o’quv zallarida tadqiqotchilarning hujjatlardan foydalanishi;