O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi s. A. Rasulov, V. A. Grachev


Metallmas qo‘shilmalarning hosil bo‘lishi va chiqarib tashlanishi



Download 4,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet114/140
Sana01.05.2022
Hajmi4,75 Mb.
#601174
TuriУчебник
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   140
Bog'liq
fayl 1921 20210923

Metallmas qo‘shilmalarning hosil bo‘lishi va chiqarib tashlanishi. 
Qo‗shilmalarning hosil bo‗lish jadalligi vaqt birligi ichida hajm birligida ularning 
hosil bo‗ladigan miqdori bilan baholanadi [9]: 

(
) (
)

, (4.17) 
bu yerda: I – qo‗shilmalarning hosil bo‗lish jadalligi, dona/m
3
· s; 
– kritik 
o‗lchamli qo‗shilma sirtidagi atomlar soni; n
 —
dastlabki fazaning hajm birligidagi 
atomlar soni; 

metall- qo‗shilma chegarasidagi fazalararo taranglik; V 

hosil bo‗ladigan fazaning mol hajmi; ΔG 

kritik o‗lchamli kurtaklar hosil 
bo‗layotganida erkin energiyaning o‗zgarishi: 
( )
( )
. (4.18) 
α — o‗ta to‗yinish darajasi (element- oksidsizlantirgich va kislorodning amaldagi 
konsentratsiyasi ko‗paytmasining muvozanat konsentratsiyaga nisbati). 
Qo‗shilmalar suyuqlanmadan ikkita bosqichda: qo‗shilmalarni hajmdan ajralish 
sirtiga ko‗chirishda va ularning fazalararo chegaradan o‗tishida chiqarib yuboriladi. 
Qo‗shilmalarning fazalar orasidagi chegaraga ko‗chirilishi suzib chiqish va 
konvektiv oqimlar, shuningdek, gaz pufakchalari hisobiga amalga oshirilishi 
mumkin. Birinchi va uchinchi yo‗llar qaytmasdir. Konvektiv ko‗chirish esa qaytar 
yo‗ldir, ya‘ni konvektiv oqimlar metallmas qo‗shilmalarni suyuqlanmaga faqat 
kiritishi emas, balki chiqarishi ham mumkin. Masalan, induksion pechlarda 
aluminiy qotishmalarini suyuqlantirishda jadal aralashtirish himoya pardasi A1
2
O
3
ni ilib ketishi mumkin. Qo‗shilmalarning suzib chiqishi Stoks qonuniga bo‗ysunadi: 
, (4.19) 


266 
bu yerda: 
— suzib chiqish tezligi, m/s; r — qo‗shilishlar radiusi, m; 
va 
— 
metall va qo‗shilmalar zichligi, kg/m
3

— qovushoqlik, Pa · s. 
Fazalarning ajralish chegarasidan o‗tishi sirtiy hodisalarga bog‗liq. Metalldan 
shlakka o‗z- o‗zidan o‗tish sharti quyidagidan iborat: 
. (4.20) 
Yomon ho‗llanadigan qo‗shilmalar (A1
2
O
3
, ZnO
2
va boshq.) ajralish chegarasini 
qarshiliksiz o‗tadi. Metall bilan yaxshi ho‗llanadigan qo‗shilmalar (po‗lat uchun bu 
FeO, MnO, SiO
2
) ajralish chegarasida to‗planishi mumkin, u yerdan konvektiv 
oqimlar ularni qaytadan suyuqlanma hajmiga olib ketishi mumkin. Bunda konvektiv 
oqimlarning tezligi jiddiy ahamiyatga ega. Bu tezlik induksion pechlarda juda 
yuqori (3—8 m/s) va alanga pechlarida juda kichik (0,1—1 m/s) bo‗ladi. 
Suyuqlanmalarda gaz pufakchalarining hosil bo‗lishi va undan chiqarib 
yuborilishi sirtiy hodisalarga hamda ko‗rib o‗tilayotgan sistemada bosim 
kattaliklariga bog‗liq. Suyuqlanma ichida radiusi r bo‗lgan pufakchaga gazning 
ajralib chiqishi uchun zarur bo‗lgan eng kichik bosim quyidagi formuladan 
aniqlanadi: 
, (4.21) 
bu yerda: 
va 
— metall va shlakning solishtirma og‗irligi, g/sm
3


)

)
va 
— metall va shlak zichligi, g/sm
3

va 
— metall va shlak 
qatlamining balandligi, m; 
— 98065 Pa — atmosfera bosimi; 
— sirt 
taranglik, N/m. 
Pufakchalarning hosil bo‗lishi va ularning chiqarib yuborilishi bilan, masalan, 


267 
po‗latning FeO + C = Fe + CO reaksiya bo‗yicha qaynashi va aluminiy 
qotishmalarining xloridlar bilan tozalanishi 3ZnCl
2
+ 2A1 = 2A1C1
3
+ 3Zn 
xarakterlanadi, bunda gazsimon A1C1
3
ning suzib chiqadigan pufakchalari 
tozalagich rolini bajaradi. 
Tozalash samaradorligi termodinamik va kinetik faktorlar qanchalik to‗g‗ri 
hisobga olingan va tanlangan tozalash usulida jarayon mexanizmi qo‗yilgan 
masalaga qanchalik javob berishiga bog‗liq bo‗ladi. 

Download 4,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   140




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish