O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti xamraqulov zafarjon yigitaliyevich

25-rasm. Axloq tuzatish ishlarining jazo ekvivalenti 
Ozodlikni cheklash
jazosi voyaga yetmaganlarga nisbatan 
olti oydan ikki 
yilgacha
muddatga tayinlanuvchi jazo turi sanaladi. Jazoni nazorat qilish mahkum 
yashash joyidagi ichki ishlar organi jazolarni ijro etish inspektsiyasi yoki sud 
belgilagan boshqa organda hisobga qo’yilgan kundan boshlanadi. Mahkumning 
uzrli sabablarsiz yashash joyida bo’lmasligi jazo muddatiga qo’shilmaydi.
axloq tuzatish 
ishlarining
• har uch kuni 
ozodlikni 
cheklashning
• bir kuniga teng 
yoki ozodlikdan 
mahrum qilishning
• bir kuniga teng 

---

187 
Mazkur jazo voyaga yetmaganlarni yashash joyini sababsiz tark etishini 
ta’qiqlaydi. Shuningdek, muayyan vaqtda yashash joyidan chiqib ketishni 
cheklaydi. Jazo elektron kuzatuv moslamalari vositasida ham amalga oshirilishiga 
yo’l qo’yiladi. Muayyan hududni tark etish, boshqa joyga ko’chish, harakatlanish 
doirasini o’zgartirish jazolarni ijro etish inspektsiyasi yoki prokuror roziligi 
asosida ruxsatnoma bilan amalga oshiriladi.
Voyaga yetmagan mahkum o’z jinoiy qilmishini anglab yetgani, chin 
ko’ngildan pushaymonligi, tuzalish yo’liga o’tib yetkazilgan zararni qoplaganligi 
kabi omillar qo’yilgan ta’qiqlarni sud tomonidan to’liq yoki qisman olib 
tashlanishiga olib keladi. Mahkumning jazoni o’tashdan bo’yin tovlashi jazolarni 
ijro etish inspektsiyasining ogohlantirilishiga sabab bo’ladi. Voyaga yetmagan 
mahkum bo’yin tovlashda davom etsa, inspektsiya jazoni boshqa turi bilan 
almashtirish to’g’risida sudga taqdimnoma kiritadi.
Voyaga yetmaganlarga nisbatan qo’llaniluvchi yeng og’ir jazo 
ozodlikdan 
mahrum qilish
jazosi bo’lib, 
olti oydan o’n yilgacha
muddatga tayinlanadi. 
Mahkumni jamiyatdan ajratgan holda saqlash orqali uning axloqiy tuzalish yo’liga 
kirishiga erishish jazoning maqsadidir. Ushbu jazo turi yoshi kattalardagi kabi 
manzil, umumiy, qattiq yoki maxsus tartibli koloniyalar yoxud turmada emas, 
Topshiriq
Bir ayolning 1000 dollar puli borligini eshitgan tillafurush ayol uning oldiga
keldi. Agar pullarini berib tursa har oyda 5 foiz, ya’ni 50 dollardan berib
turishini, yil oxirigacha puli 1600 bo’lib qaytishini aytib, o’zi tilla taqinchoqlar
savdosi
bilan
shug’ullanishini aytdi. Garov sifatida o’zi imzo qo’yib
so’rg’ichlagan taqinchoqlarini berdi. Uning gapiga ishongan ayol tillafurushga
pullarini berdi. Tillafurush ikki oy davomida 50 dollardan pul berib, keyin
savdosi yurmay qolganligini aytib, pul bermay qo’ydi. Jahli chiqqan ayol
garovga berilgan taqinchoqlarni ochganida ularning qalbaki ekanligini bildi.
Tillafurushga voqeani aytganida, “Meni tillalarim haqiqiy edi, sen ularni
almashtirib qo’ygansan, shuning uchun pulingni qaytarib bermayman”, degan
javobni eshitdi.