O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti xamraqulov zafarjon yigitaliyevich

ikki baravaridan yigirma baravarigacha
miqdorda 
qo’llaniladi. Jarima jazosi belgilanishida sud tomonidan mahkumning jarimani 
to’lash uchun mablag’i bor yoki yo’qligi aniqlanishi zarur. Fuqarolik huquqi 
bo’yicha voyaga yetmaganlar o’z ishlab topgan pullari, stipendiyalari, had’ya 
ko’rinishida olgan mablag’larini o’zlari tasarruf etishlariga yo’l qo’yiladi. Bunday 
holda voyaga yetmaganlar jarimalarni o’zlari to’lashlari nazarda tutiladi.
Voyaga yetmagan ayblanuvchiga jarima jazosi qo’llanilishida uning to’lov 
qobiliyati bo’lmasa, sud boshqa jazoni tayinlashi kerak. Jarimani voyaga 
yetmaganlar Jinoyat-ijroiya kodeksi 19-moddasiga ko’ra, olti oy ichida to’lashi 
kerak. Jarimani to’lash imkoniyati bo’lgan aybdor jazoga nisbatan mas’uliyatsizlik 
bilan yondashadigan bo’lsa va 6 oy mobaynida jarimani to’lashdan bo’yin tovlasa, 
sud to’lanmagan jarimani quyidagicha almashtiradi: 
23-rasm. Jarimaning almashtirilishi. 
• majburiy jamoat ishlarining ikki
soatiga almashtiriladi
bazaviy hisoblash miqdorinining bir 
baravari hajmidagi jarima
• axloq tuzatish ishlarining bir oyiga 
almashtiriladi 
bazaviy hisoblash miqdorinining ikki 
baravari hajmidagi jarima

---

185 
Majburiy jamoat ishlari
jazosi mahkumni haq to’lanmaydigan jamoat 
ishlarini bajarishga majburiy jalb qilishni ko’zda tutuvchi jazoni ifodalaydi. 
Voyaga yetmaganlarning faqat mehnatga layoqatlilariga nisbatan qo’llaniladi. 
Uning hajmi 
oltmish soatdan ikki yuz qirq soatgacha
bo’lgan muddatga 
belgilanadi. Jinoyat kodeksida o’rnatilgan talab bo’yicha ushbu jazo turi voyaga 
yetmaganlarning salomatligi va ma’naviy rivojlanishiga zarar yetkazmasligi hamda 
o’qish jarayoniga ta’sir qilmasligi lozim.
16 yoshdan 18 yoshgacha bo’lgan mahkumlarning majburiy jamoat ishlarini 
bajarish muddati, agar qonunda boshqacha qoida belgilanmagan bo’lsa, olti oy 
davomida kuniga ikki soatdan oshmasligi kerak. Ba’zi hollarda mahkumga bog’liq 
bo’lmagan holatlar yuzaga kelishi, masalan kasal bo’lish, imtihonlar davri kabi 
vaziyatlarda kuniga ikki soatlik me’yor bir yilgacha davom etishiga ruxsat beriladi.
Majburiy jamoat ishlarini bajarish mahkumning yashash joyidagi ichki ishlar 
organining jazolarni ijro etish inspektsiyasi tomonidan amalga oshiriladi. Majburiy 
jamoat ishlari bajarilishi mumkin bo’lgan joylar mahalliy ijro hokimiyati 
tomonidan tavsiya qilinadi. Mahkumlarning majburiy jamoat ishlarini o’tashi 
uchun kerak bo’lgan shart-sharoitlarni tashkil etadi.
Voyaga yetmagan mahkum tomonidan jazoni o’tash tartibi va shartlarini 
buzganlik holatida ichki ishlar organining jazolarni ijro etish inspektsiyasi 
tomonidan yozma ogohlantirish beriladi. Mahkum jazoni ijro etishdan bo’yin 
tovlasa, ushbu organ tomonidan jazoni boshqa turi bilan almashtirish to’g’risida 
sudga taqdimnoma yuboriladi. Sud majburiy jamoat ishlari jazosini quyidagi 
tenglikda almashtiradi: