O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti xamraqulov zafarjon yigitaliyevich

 
Mavzu bo’yicha nazorat savollari 
1.
Jazo tayinlashning ijtimoiy ahamiyatini tushuntiring.
2.
Qilmishni jinoyat deb topish qanday asoslarda amalga oshiriladi? 
3.
Oqlov hukmining chiqarilishi asoslarini tushuntiring. 
4.
Bir necha jinoyat yuzasidan hukm chiqarishning xususiyatlarini 
tushuntirib bering. 
5.
Bir necha asosiy jazoning qo’llanilishining noqonuniylik sabablarini 
tushuntiring. 
6.
Sudlanuvchining ziddiyatli javoblari sudda inobatga olinmasligi 
sabablarini ko’rsating. 
7.
Yengillashtiruvchi holatlarni qo’llashning sabablari nimada?
8.
Aybini bo’yniga olib arz qilish qanday shakllarda amalga oshiriladi? 
9.
Jazolarni almashtirish tartibini ayting. 
10.
Ehtiyot choralarini jazolar bilan almashtirish holatini tushuntirib bering. 
11.
Jinoyatlar majmui va retsidiv jinoyatlarni bir-biridan farqlang.

---

96 
7 BOB. JAZODAN OZOD QILISH ASOSLARI 
Jazoning ijro etish muddati o’tib ketganligi munosabati bilan jazodan 
ozod qilish 96 
Jinoyat sodir etilishi ijtimoiy adolatning ta’minlanishi asoslarida jazo 
qo’llanilishini keltirib chiqaradi. Jazo turlari va uning tayinlanishi qonuniy tartibda 
belgilanadi. Mazkur holat jazodan ozod qilishga ham taalluqlidir. Jazodan ozod 
qilish jinoyat huquqidagi muhim elementlardan biri bo’lib, u shaxsning ahvolini 
yengillashtirish, jazo tufayli kelib chiqqan oqibat va aybdorga nisbatan 
qo’llanilgan chorani yumshatishda namoyon bo’ladi.
Jazodan ozod qilish javobgarlik qo’llanilganidan keyin yuzaga keluvchi 
holatdir. U sud hukmining qo’llanilishiga olib kelmaydi. Jinoyat qonunida jazodan 
ozod qilishning quyidagi turlari belgilangan: 

jazoni ijro etish muddati o’tib ketganligi munosabati bilan jazodan ozod 
qilish; 

shaxsning ijtimoiy xavflilik xususiyatini yo’qotishi munosabati bilan uni 
jazodan ozod qilish; 

aybdor o’z qilmishiga amalda pushaymon bo’lganligi munosabati bilan 
jazodan ozod qilish; 

shartli hukm qilish; 

jazoni o’tashdan muddatidan ilgari shartli ozod qilish; 

jazoni yengilrog’i bilan almashtirish; 

kasallik yoki mehnat qobiliyatini yo’qotishi oqibatida jazodan ozod qilish; 

amnistiya akti yoki avf etish asosida jazodan ozod qilish.
Jazodan ozod qilishning ushbu turlari ishning holatlariga qarab muayyan 
o’rinlarda qo’llaniladi. Jazodan ozod qilishning har bir shakli jinoyat 
qonunchiligida o’z me’yoriga ega.
Jazoni ijro etish muddati o’tib ketganligi munosabati bilan jazodan ozod 
qilish uchun umumiy asos hukmning qonuniy kuchga kirishidir. Jinoyat ishlari 
sudi tomonidan hukm o’qilgach, 10 kundan so’ng u qonuniy kuchga kirishi zarur. 

---

97 
Agar qonuniy kuchga kirmasa qonun buziladi, bu jinoyatchilikning oldini olishga 
salbiy ta’sir ko’rsatadi. Shunday bo’lsada, hukmning ijrosi kechikib ketishi 
mumkin. 
Ijroni 
kechikishiga 
mahkumning 
ruhiy 
xastalikka 
chalinishi, 
salomatligining jiddiy tarzda buzilishi, fors-major, pandemiyalar kabi boshqa 
holatlar sabab bo’lishi mumkin. Bunday hollarda quyidagi muddatlarning o’tishi 
jazoni ijro etish muddati o’tib ketganligi munosabati bilan jazodan ozod qilishga 
asos bo’ladi: