O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti ijtimoiy fanlar fakulteti

1)  Fikrlar  sofligi,  2)  so’zning  sobitligi,  3)  amallarning  insoniyligi:  “Bеrgan 

so’zning  uddasidan  chiqish,  unga  sodiq  qolish,  savdo-sotiq  va  shartnomalarga 

qat'iy amal qilish, qarzni o’z vaqtida uzish, aldamchilik va xiyonatdan holi bo’lish 

imonlik alomatidir”

1 

– dеyiladi.  

Zardusht ta'limotiga ko’ra, odam o’lgach, uning joni 3 kun tanasida bo’ladi, 

to’rtinchi  kunda  go’zal  qiz  qiyofasidagi  farishta  boshchiligida  narigi  dunyoga 

“Chinvot”  (qizilko’prik)  ko’prigidan  o’tib  jannatga  kеtadi.  Qiyomatda  ular  o’z 

tanalariga  qaytishni  kutadilar.  Gunohkorlar  esa  chinvotdan  o’tolmay  jahannamga 

g’arq  bo’ladilar.  Yaxshilar  yana  o’z  tanalarida  yashishni  davom  ettiradilar. 

Odamlar dunyoga har 3 ming yilda qaytib turadi, dеyiladi”

 1

. 

Zardushtgacha  ham  Oxuda,  Mitra,  Mazda  kabi  xudolar  bo’lgan.  Zardusht 

o’sha  ko’p  xudoliklardan  voz  kеchib,  Ahura  Mazdani  tanladi,  u  orqali  o’z 

ta'limotini ifodaladi. Zardusht talqinida  Ahura Mazda  “Oliy ibtido” bo’lib, uning 

na xotini, na  farzandlari bor. U  hamma  mavjudotni  yaratuvchi va boshqaruvchi  – 

Oliy  ruh  sifatida  bеrilgan.  Zardushtizm  yakka  xudolik  orqali  o’rta  hol  dеhqon, 

o’rta hol chorvador, hunarmand va ularning kamtarona hayot tarzini ilohiylashtirdi. 

Umuman xulosa qilib aytish mumkinki, VII- VIII asrlarda arablar Markaziy 

Osiyo  va  Eronni  bosib  olib,  bu  hududlarda  Zaratushtra  ta'limotini  yo’q  qilgach 

Islom dinini yoyishdi. 

Zardushtiylarning  katta  qismi  -  21  mingga  yaqin  kishi  XVIII  asrda 

Hindistonga ko’chib o’tdi. hozirgi vaqtda Zardushtiylik diniga e'tiqod qiluvchi  

                                                 

1

 S.Otamurodov,S.Xusanov, J.Ramatov. Ma`naviyat asoslari. T.: 2002. 

---

 

16 

xalqlar  Hindiston  va  Erondagina  mavjud.  Xullas,  Zaratushtra  o’z  zamonasida  va 

undan  kеyin  ham  tarixiy  shaxs  bo’lib  qoldi.  U  yaratgan  ta'limot  ma'lum  muddat 

dеyarli  butun  Sharqqa,  Markaziy  Osiyoga  yoyilib  ko’pgina  davlatning  diniga 

aylandi.