O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Atrofimizni o’rab turgan borliq haqidagi bilimlar yoki har qanday ma‘lumotlar axborot 
deb ataladi. 
 
Axborot  odamlar  bir-biriga  og’zaki,  yozma  yoki  boshqa  usulda  (shartli  signallar,  texnika  vositalari 
yordamida) beriladigan ma‘lumot, shuningdek ularni berish va olish jarayonidir. Axborot ayirboshlash nafaqat 
odamlar  o’rtasida,  balki  odam  bilan  kompyuter,  kompyuter  bilan  kompyuter  o’rtasidagi  ma‘lumotlarni, 
hayvonlar  va  o’simliklar  o’rtasidagi  xabar  (signal)  almashinishi  yoki  to’qimadan  to’qimaga,  organizmdan 
organizmga irsiy va boshqa alomatlar orqali o’tish ko’rinishida sodir bo’lishi mumkin. 
Axborot bu - aniq va amalda ishlatiladigan xabardir. Berilganlar esa - xabarlar, kuzatishlarni o’z ichiga 
oladi. Biror zarurat bo’yicha, masalan, narsa to’g’risidagi bilimimizni oshirish paytida u axborotga aylanadi. 
Axborotning  amalda  qo’llanilish  zaruriy  sharti,  o’z  vaqtidaligi  va  adekvatligidir.  Adekvatlik  olingan 
axborot asosida qurilgan obrazning haqiqiy obyektga qanchalik mosligini beradi va quyidagicha ifodalanadi: 

---

 
4 
 
Sintaktik adekvatlilik  -  axborotni uzatish tezligi, aniqligi, kodlashtirish tizimi, tashqi ta’sirlarning 
mavjudligi va shu kabi jarayonlardan iborat. 
 
Semantik  adekvatlilik  -  uzatiladigan  axborotning  ma’naviy  tarkibi,  obyekt  obraziga  va  haqiqiy 
ko’rinishiga mos kelishi hisobga olinadi. 
 
Pragmatik  adekvatlilik  -  olingan axborotning asosiy  boshqariladigan jarayon bilan mos kelishini 
belgilaydi. 
Xozirgi  kunda  axborot  juda  katta  ahamiyatga  ega.  Inson  o’z  faoliyatining  hamma  sohalarida 
axborotlarni qayta ishlaydi: 

 
yangi  ma‘lumotlarni  (ro’znoma,  kitob,  havo  mavjlari,  televizor,  o’zaro  fikr  almashinish  orqali) 
oladi; 

 
kundalik hayotda oldindan ma‘lum axborotlarni ishlatadi; 

 
yangi axborotlar yaratadi (fanda, adabiyotda, san‘atda). 
Qishloq xo’jaligi,  sanoat  yoki maishiy  xizmat sohalari axborotni  qayta  ishlash  bilan  bog’liq  bo’lgan 
inson faoliyatining asosiy sohasi emas, lekin fan, siyosat, boshqarish, san‘at asosiy sohalardan hisoblanadi. 
Insonning o’zi katta hajmdagi axborotlarni qayta ishlay olmaydi, unga kompyuter yordamga keladi.