O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti


Arin-berdda  olib  borilgan  tadqiqotlar  davomida  yuzdan  ortiq



Download 1,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet101/185
Sana31.07.2021
Hajmi1,96 Mb.
#133854
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   185
Bog'liq
arxeologiya asoslari (2)

Arin-berdda  olib  borilgan  tadqiqotlar  davomida  yuzdan  ortiq  bronzadan 
ishlangan  skif  kamon  o’qlariga  o’xshash  o’qlar  topilgan,  shuningdek  temirdan 
yasalgan  turli  hajmdagi  o’qlar  ham  uchraydi.  Erebunidan  topilgan  kamon  o’qlari 
qo’shni Teyshebainidagidan nisbatan qadimiyroqdir. 
Agar  shaharga  asos  solingan  yilni  qadimgi  mixxatdagi  ma‘lumotlardan  kelib 
chiqib  mil.  avv.  782  yil  deb  hisoblasak,  unda  Yerevan  shahrining  yoshi  2750  yil
ya‘ni mil. avv. 754 yilda asos solingan Rim shahridan ham katta. 
Urartu davlatida amal qilgan urart tili bugungi kunda o’lik til hisoblanib, mil. 
avv.  IX-VI  asrlarga  mansub  o’yma  yozuvlar  (mixxat)  orqali  ma‘lum.  Hozirgi  Van 
ko’li  atrofida,  sharqroqda  Urmiya  ko’ligacha,  qisman  Armaniston  Respublikasi 
hududida  tarqalgan.  Yozuvi  akkad  mixxatining  soddalashtirilgan  tizimidan  iborat 
bo’lib, 16-17 undosh va 4 ta unlini farqlash mumkin. Urartu tilida yozilgan ko’plab 
yodnomalar  (500  dan  ortiq)  dastlab  XIX  asrning  20-yillarida  nemis  arxeologlari 
tomonidan Van ko’li (Turkiya) atrofidan topilgan. 
Bronza  davrining  so’nggi  bosqichlarida  yashagan  ko’chmanchi  kimmeriylar 
haqidagi ma‘lumotlar ilk marta mil. avv. 8 asrga mansub Bibliya kitobi va “Odisseya” 
dostonida  tilga  olib  o’tiladi.  Shuningdek  ularning  harbiy  yurishlari  haqidgi 
ma‘lumotlar  mil.  avv.  8-7  asrlardagi  Ossuriya-Bobil  mixxat  yozuvlarida  ham 
uchraydi. Kimmeriylarning harbiy yurishlari natijasida ular juda katta - Zakavkazedan 
Kichik  Osiyogacha  bo’lgan  hududni  o’zlariga  bo’ysundirganlar.  Mil.  avv.  7  asrning 
birinchi yarmida ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,  
  
O’rta Osiyoda temirdan ishlangan dastlabki, mehnat qurollari miloddan avvalgi 
IX-VIII asrlarga mansub bo’lgan yodgorliklardan topilgan. Ammo aksariyat buyumlar 
miloddan  avvalgi  VII-VI  asrlarga  oiddir.  O’rta  Osiyoda  ilk  temir  davri  miloddan 
avvalgi  I  ming  yillik  bilan  belgilanadi.  Anov,  Dalvarzin,  Daratepa,  Quyisoy  kabi 


o’nlab  yodgorliklar  Turkmaniston  Respublikasining  janubiy,  O’zbekistonning 
Qashqadaryo  va  Zarafshon  vohasi,  Farg’ona  vodiysi  hamda  Toshkent  va  Xorazm 
viloyatlari hududlarida o’rganilgan. 
Miloddan  avvalgi  I  ming  yillikning  boshlariga  oid  yodgorliklardan  46  tasi 
Janubiy Turkmaniston hududlaridan topilgan. Anov, Yoztepa, Yelkantepa, Uchtepa, 
Cho’rnoq  kabi  qadimgi  qishloq  xarobalaridagi  madaniy  qatlamlar  temir  asriga 
mansubdir. Temir asri yodgorliklaridan biri Yoztepa bo’lib, uning quyi qatlamini Yoz 
I  miloddan  avvalgi    900-650  yil  bilan  sanalanadi.  Ushbu  davrda  yodgorlik  16  ga 
maydonni  egallagan  qishloq  turar  joylaridan    va  to’g’ri  burchakli  katta  imorat-
qo’rg’ondan iborat bo’lgan. Qo’rg’on o’rnida 8 m keladigan xom g’ishtli sahn ustiga 
qurilgan  saroy  qoldiqlari    topilgan.  Xonalar  uzun  va  to’rtburchak  shaklda  bo’lgan. 
Yoz I davri sopol idishlarining ko’pchiligi qo’lda yasalgan. Idishlar sariq angob bilan 
bo’yalgan  va  angob  ustidan  jigarrang  va  qizil  bo’yoq  bilan  geometrik  shaklli  naqsh 
solingan.  O’zbekiston  hududida  ham  ilk  temir  davriga  oid    bo’lgan  ko’plab 
yodgorliklar  topilgan.  Afrosiyob,  Daratepa,  Ko’zaliqir,  Uygarak,  Chust, 

Download 1,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   185




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish