O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

28 

 

XULOSA 

 

Shunday  qilib,  yer  po‘stida  yengil  elementlar  ustuvorlikka  ega  va  u  og‘ir 

metallar bilan boyigan boshqa ichki geosferalardan farq qiladi. 

Shuni  ta’kidlab  o‘tish  lozimki,  kimyoviy  elementlarning  tarqalishi 

to‘g‘risidagi bizning tasavvurimiz har doim ham ularning haqiqiy klarkiga to‘g‘ri 

kelavermaydi.  Masalan,  mis,  rux,  qo‘rg‘oshin  kabi  odatdagi  elementlar  kam 

hisoblanuvchi  sirkoniy  va  vanadiydan  klarki  bir  necha  marta  kam.  Bunday 

nomuvofiqlikning  sababi  yer  po‘stida  kimyoviy  elementlarning  yuqori 

konsentratsiya - kon hosil qilishidagi turlicha xossasidadir.  

Ер po‘stining kimyoviy tarkibi geologik vaqt davomida o‘zgarib borgan va u 

hozirgacha  davom  etmoqda.  Kimyoviy  tarkibining  o‘zgarishidagi  asosiy  sabab 

bo‘lib quyidagilar sanaladi: 

- muayyan elementlarning radioaktiv parchalanish jarayonlarida o‘z-o‘zidan 

yer po‘sti sharoitlarida bardoshliroq bo‘lgan boshqa elementlarga aylanishi; 

- bir geosferadan boshqa geosferaga kimyoviy elementlarning migratsiyasiga 

olib keluvchi Yer moddalarining davom etayotgan differensiatsiya jarayonlari. 

Yer  po‘sti  kimyoviy  elementlarning  atomlari  bir-biri  bilan  turli  kimyoviy 

birikmalar  hosil  qiladi.  Ularning  yer  po‘stida  uchrash  shakllari  yetarli  darajada 

xilma-xil,  ammo  kimyoviy  elementlar  asosan  mineral  shaklda  mavjud.  Bunda 

ba’zilari  mustaqil  mineral  turlarni  tashkil  qiladi,  boshqalari  esa  boshqa 

minerallarning kristall panjarasiga qo‘shimcha tariqasida kiradi.