O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti qo’lyozma huquqida udk 51.(076). 62. Suropov Bahodir Maydonovichning korxona hisobotlarini tayyorlash va taqdim etishni avtomatlashtirishda axborot- kommunikatsiya

KORXONA HISOBOTLARNI AVTOMATLASHTIRISH UCHUN TAYYORLANGAN DASTURIY VOSITADAN AMALIYOTDA FOYDALANISH USLUBIYOTI.

Bugungi kun globallashuv jarayonida jamiyatni shiddat bilan axborotlashuvi, axborotlar oqimining kirib kelishi, mavjud axborotlar bazasidan keraklilarini tanlab olish, foydalanish, ish sifati va samaradorligini oshirishiga o‘z ta’sirini ko‘rsatmoqda.

Xususan, keyingi vaqtlarda barcha sohada ish jarayonlarini kompyuter tizimi yordamiida avtomatlashtirish, avtomatlashgan axborot tizimlaridan unimli foydalanish ish kuchini, vaqtni, sarf-xarajatlarni tejashga hissa qo‘shmoqda[2].

Mamlakatimizda kichik biznes va tadbirkorlikka beriladigan e’tibor, bu sohada qabul qilinadigan qator huquqiy, meyoriy hujjatlar bu sohani keskin rivojlantirishni nazarga tutmoqda. Shunday ekan, biz axborot texnologiyalari mutaxasislari ham shu sohaga e’tibor qaratib, kichik biznes va tadbirkorlik korxonalari ishini sifatli va samarali tashkil etishga, ish jarayonini avtomatlashtirishga yordam beradigan amaliy dasturlarni yaratishimiz, undan foydalanish usullarini targ‘ib etishimiz va soha vakillariga yaqindan yordam berishimiz kerak bo‘ladi.

Bizga ma’lumki, “РНР (Personal Home Page–shaxsiy bosh sahifa)da har qanday dasturni bajarsa bo‘ladi”–degan Rasmus Lerdorf 1994 yilda shu dasturni yaratib[1].

Ushbu dastur asosan server tomonidan bajariladigan ilovalar(skriptlar) yaratish, buyruqlar satrida bajariladigan skriptlarni yaratish va nihoyat mijoz tomonidan bajariladigan GUI-ilovalarni(grafik interfeys) yaratish ishlari amalga oshiriladi.

Dasturning mavjud imkoniyatlaridan foydalanib biz “Iqbol Porloq Trans” kichik korxonasi ish jarayonini РНР dasturidan foydalanib avtomatlashtirish jarayonini ishlab chiqdik.

РНР amaliy dasturidan foydalanib yaratilgan dasturning umumiy ko‘rinishi quyidagicha(1-rasm):

2.3.1-rasm.Dastur zarvarog‘i.

“BOSH SAHIFA”- Tugmachasida “Iqbol Porloq Trans” kichik korxonasi haqidagi qisqacha ma’lumotlar kiritilgan. Masalan, korxona rahbariyati, faoliyat turi, rekvizitlari (hisob raqami, INN, a’zo bo‘lingan bank).

“HOSOBCHI”-tugmachasida esa hisobchiga maslahatlar, soliq hisobotlari (choraklik, yillik hisobotlar), hisobotlarni avtomatlashtirish (hisobchi uchun dasturlar), ishchi-xodimlarning INN raqamlari interaktiv ravishda ko‘rinadi.

“HODIMLAR”-tugmachasi orqali korxonada ishlaydigan ishchi-xodimlarning ma’lumotlar bazasi kiritilgan bo‘lib, har bir xodim haqida ma’lumot (ismi, sharifi, avtomashina raqami, yashasha manzili va telefon raqamlari) olish mumkin

“KASSIR”- bu tugmachaning “KIRIM” orqali korxonaning kunlik kirim to‘lovlari va “CHIQIM” da ishchi xodimlarning oylik maoshlari, hamda korxonaning chiqimlari aks etadi.

“KERAKLI SAYTLAR”-sahifasida korxonaning barcha a’zolari uchun kerak bo‘ladigan internet saytlari joy olgan. Masalan, lex.uz-O‘zbekiston respublikasi qonunlari to‘plami joylashgan sayt, autotrans.uz-O‘zbekiston avtomobil va daryotransport agentligi sayti va h.k.

“KORXONA HAQIDA”-orqali biz korxona NIZOMi, Guvohnomasi bilan tanishish mumkin

“ME’YORIY HUJJATLAR”da O‘zbekiston respublikasi kodekslari jamlanmasi, axborotlashtirish va tadbirkorlikka oid qonunlar, qarorlar va buyruqlar, BHMS (buxgalteriya xisobining milliy standartlari) joy olgan.

Xulosa qilib aytganda, biz tomonimizdan yaratilgan dastur yordamida:

• 
  kichik korxona, uning faoliyati haqida ma’lumotga ega bo‘lishimiz;
  
• 
  kichik korxona ishchi-xodimlari haqidagi ma’lumotlarga ega bo‘lish;
  
• 
  korxona kassiri ishini avtomatlashtirishimiz
  
• 
  korxona hisobotlarini elektron nusxalarini tayyorlash;
  
• 
  tayyorlangan hisobotlarni hisobot.soliq.uz–sayti orqali Davlat soliq inspeksiyasiga jo‘natish;
  
• 
  tadbirkorlikka, buxgalteriyaga, axborotlashtirishga oid meyoriy huquqiy hujjatlar bilan tanishish, ularni o‘rganishimiz mumkin.