O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

f

, 
bu yerda
D
e
/
2


–quvurning mutloq g‘adur-budurligi, sm; D–quvur о‘tkazgichning 
diametri, sm. 
Agar quvurdagi oqim laminar bо‘lsa, (Re<2300), bunda gidravlik qarshilik 
koeffitsiyenti quvurning g‘adur –budurligiga bog‘liq va quyidagiga teng 
Re
/
64


.
(3.4) 
Bu yerda 



D
Q
Fv
QD
v
vD
/
4
/
/
Re



,
(6.5) 
bu yerda Q – suyuqlik sarfi, m3/s; 
4
/
2
D
F


– quvurning kesim yuzasi, m2; 

–
suyuqlikni kinematik qovushqoqligi, m2/s; D–quvur о‘tkazgichning ichki diametri, 
m; 

– suyuqlikni dinamik qovushqoqligi, Pa.s. 
Suyuqlikni turbulentli oqimida (Re>2800) 

ni aniqlashda bir nechta 
eksperimental formulalar qо‘llaniladi: 1) о‘tish rejimi (laminardan turbulentga); 2) 
aralash rejim; 3) kvadratli rejim. 
О‘tish va araalsh rejimlarda ( Reynolds soni 2800 dan 105gacha) 

Blazius 
formulasidan aniqlanadi:
0,25
0,3164 / Re
 
.
(6.6) 
Kvadratli rejim harakatida

B. L. Shifrinson formulasidan aniqlanadi:
0,25
0,11(2e / D)
 
.
(6.7) 
Gidravlik nishablikni aniqlash.Gidravlik nishablik bir metr uzunlikdagi quvur 
о‘tkazgichda yо‘qotilgan naporni tavsiflaydi va (4.2)- ga asosan: 
5
2
2
2
8
2
D
g
Q
gD
v
l
h
i
ishq






. 
(6.8) 
(4.8) ga 

ni qiymatini (4.4) va (4.6) qо‘yamiz va murakkab bо‘lmagan 
formulani shakllantirib, amaliy hisob uchun quyidagini olamiz:
laminar rejim uchun 

---

61 
4
D
Qv
a
i

; 
(6.9) 
turbulent rejim uchun 
75
,
4
25
,
0
75
,
1
D
v
Q
b
i

.
(6.10) 
Natijada quyidagini olamiz: 
laminar rejim uchun 
av
iQ
Q
4

; 
i
Qv
a
D

; 
(6.11) 
turbulent rejim uchun 







25
,
0
75
,
4
bv
iD
Q
;
175
,
1
/
1
25
,
0
75
,
1







i
v
Q
b
D
(6.12) 
bu yerda D, sm, 

, sm2/s; Q, l/s, m3/soat, m3/cut. Qabul qilingan о‘lchamlarga 
muvofiq koeffitsiyentlar a va b ning qiymati quyidagicha bо‘ladi. 
Q 
l/s 
m
3
/soat 
m3/sut. 
a 
41,53 
11,54 
0,480 
b 
43,76 
4,65 
0,018 
Quvur о‘tkazgichning butun uzunligi bо‘yicha ishqalanishga yо‘qotiladigan 
napor quyidagi formuladan aniqlanadi:
l
i
h
ishq


yoki 

tg
l
h
i
ishq


/
. 
(6.13) 
Misol. Quvurli о‘tkazgichning ichki diametri 100 mm va uzunligi 3 km 200 
t/kun miqdorida neft beriladi, zichligi 

= 0,8 t/m3 va qovushqoqligi 

= 5 St (sm2/s 
=5.10-4 m2/c). Bosimni yо‘qotilishini aniqlaymiz, ularni о‘lchov birliklari Pa,
kgs/sm2 va m. 
Yechish. Boshlanishida neftning harakat tezligini aniqlaymiz (m/s): 
2
Q
200
v
0,368
86400F
86400 0.785 0,1 0,8







. 
Neftni harakatlanish rejimi quyidagi formula yordamida aniqlanadi (6.5) 
4
Re
vD /
0,368 0,1/ 5 10
73,6


 



,
ya’ni, rejim laminar.

gidravlik qarshilik koeffitsiyentini formuladan aniqlaymiz (6.4) 
64 / Re
64 / 73,6
0,87
 


.
Bosimlar farqini ( Pa-da) (2.3) formuladan topamiz, 
2
3000 800 0,368
р 0,87
1410000
0,1
2

 

. 
Bosimlar farqini kgs/sm2da ifodalaymiz (1 kgs/sm2=9,81.104 Pa)
4
р 1410000/ 9,81 10
14,3
 


Bosimlar farqi metrda ifodalangan 

---

62 
179
81
,
9
2
368
,
0
1
,
0
3000
87
,
0
2


