O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

 
Xulosa 
Kuplab uyumlarga suv xaydash natijalari, laboratoriya sharoitlarida kilingan 
ko`plab eksperimentlar yuqori zikr kilingan fikrni, ya’ni maxsulot olish sur’atini 
oshirish uyum (qatlam) ning neft beruvchanligini oshiradi degan fikrni tasdiklagan 
xulosalarga olib kelgan.
Nazorat savollari 
1.
Neft va gaz konidagi jihozlarning funksiyasini tushuntiring? 
2.
Qatlamga gaz haydovchi quduqlar qanday joylashtiriladi? 
3.
Kon jihozlarining majmuasini guruhlarga ajratishning qanday prinsipilari 
mavjud? 
4.
Ishlatish quduqlarining jihozlarini tarkibini va vazifasini tushuntirib bering? 
XXXIII-ma’ruza. QATLAMLARNI NEFT, GAZ 
BERAOLUVCHANLIGINI OSHIRISH 
 
REJA: 
 
33.1. Qatlamlarni neftberaolishligini kuchaytirish usullari va omillari.
33.2. Tabiiy tarzlarda neft beruvchanlik ko‘rsatkichlari, ularning uziga xos 
xususiyatlari. 
 
Tayanch iboralar:
uyum, rejimlar, balans zahira, qoldiq neft
 
 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
 
1. T.R.Yuldashev, X.Q. Eshkabilov. “Neft va gaz konlari mashina va 
mexanizmlari” Qarshi.: Qashqadaryo kо‘zgusi OAV nashriyoti. –Darslik-2015 yil. 
2. T.R.Yuldashev. “Neft va gaz konlari mashina va jihozlari” Qarshi.: Uslubiy 
qо‘llanma. Qarshi -2015 yil 
33.1. Qatlamlarni neftberaolishligini kuchaytirish usullari va omillari. 
 
Ma’lumki neft uyumlari muayyan tarzlarda ishlaydi. Prof M.A.Jdanovning 
ma’lumotlariga qaraganda neft uyumlarining rejimlari quyidagi ish turlariga mansub 
buladi.
- suv siquvi tarzi; 
- taranglik suv siquvi tarzi; 

---

281 
- gaz tarzi (gaz duppisi tarzi); 
- erigan gaz tarzi; 
- gravitatsion tarzi; 
- aralash tarzlar; 
Suv siquvi tarzi neft uyumi umumiy katta xajm va xududga ega bo‘lgan 
gidrodinamik tizimdan iborat gidrogeologik xavzaga mansub buladi. Ushbu xavzadagi 
xolat aksariyat infiltratsion tarzga mansub bulib, uning ta’minot va bushanish xududiga 
mavjud. Aksariyat xollarda bu xavzak katta bosim va yuqori gidrodinamik darajaga ega 
buladi va kazilgan quduqlar favora usulda ishlaydi. Bu xolat kup muddatga chuzilishi 
mumkin. Quduqlarning maxsuloti aksariyat xollarda yuqori buladi. Ulardagi bosim farki 
uncha katta bulmay, quduq tuxtatib kuyilishi bilan kiska muddat ichida undagi bosim 
dastlabki bosim darajasiga yetib boradi va shunga yakin buladi. Bu xollarda 
quduqlardagi gaz omili vaqt utishi bilan deyarli uzgarmaydi. Uyumdan olinadigan neft 
mikdori unda kazilayotgan quduqlarning ishga tushuvi natijasida kupaya boradi va 
quduqlar tula kazib bulingach bir ko‘rsatkichga ega bulib shu darajaga ancha muddat 
(bir necha yillar) davomida pasaymay turadi. Ma’lum muddatdan sung quduqlar 
maxsulotida suv paydo bulla boshlaydiaksariyat xollarda suv neft chegarasi yakinida 
joylashgan quduqlar suvlana boshlaydi va vaqt utishi bilan o`sha quduqlarning 
suvlanishi ortib xatto 90-100% gacha boradi, chunki bu xollarda neft suv chegarasi 
uyum xududiga suv kirganligi uchun suriladi. Bunday tarzga mansub konlarda agarda 
kollektorlar yaxshi bulsa, neftning qovushqoqligi past bulsa quduqlar zichligi ham 
yuqori bulsa (Ist – Texas koni, AQSH) neft beruvchanlik eng yuqori ko‘rsatkichga
yetish mumkin. (0,7-0,8). Agar uyum xilma – xil kollektorga mansub bulsa, neftning 
qovushqoqligi anchagina yuqori bulsa, neft beruvchanlik bunday xollarda 0,3-0,4 
darajasida kolishi mumkin.kolgan neftlarni sun’iy ta’sir etish yullari bilan olishga 
erishiladi.